Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Özel Eğitim Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BERNA ATEŞ
Danışman: Oktay Sarı
Özet:
Özel özel eğitim kurumlarında çalışan özel eğitim öğretmenlerinin zihin kuramı hakkındaki görüşlerini incelemek amacı ile yapılan bu çalışmada öğretmenlerin zihin kuramı hakkındaki fikirleri, geliştirmeye ilişkin deneyimleri ve görüşleri, zihin kuramı eğitim almalarının çocukların gelişimleri üzerindeki yarattığı etkiye ilişkin deneyimleri ve görüşleri, ailelerin gelişimleri üzerindeki etkiye ilişkin deneyimleri ve görüşleri, kendi yaşamları üzerindeki etkisine ilişkin deneyimleri ve görüşleri gibi sorulara cevap aranmıştır. Araştırma, İstanbul ilinde MEB'e bağlı resmi özel özel eğitim okullarında görev yapan 10 özel eğitim öğretmeni ile yapılmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim (Fenomenoloji) deseni kullanılmış, veriler yarı yapılandırılmış görüşme tekniğiyle toplanmış ve betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırma bulgularına göre, öğretmenler zihin kuramının kendilik bilincini ve empatiyi içerdiğini düşünmüşlerdir. Öğretmenler için zihin kuramı becerilerinin gelişebilmesi için ön koşul olarak görülen beceriler sembolik oyun ve oyun oynama becerileridir. Buna ek olarak sembolik oyun oynamanın zihin kuramı beceri üzerinde olumlu bir etkiye neden olduğunu belirtmişlerdir. Öğretmenler zihin kuramı becerilerinin doğumla birlikte veya bebeklikten itibaren başladığını, bu becerilerin gelişimini olumsuz etkileyen faktörlerin en başında uyaran eksikliğinin ve ihtiyaçların karşılanmaması olduğunu ifade etmişlerdir. Öğretmenlere göre çalışılacak tanı grubu normal gelişim gösteren çocuklar ve otizmli çocuklar olmakla birlikte farklı gelişim gösteren çocuklarda zihin kuramına dair ön koşul becerilerinde sınırlılıklar görüldüğünü belirtmişlerdir. Öğretmenler zihin kuramı becerilerinin gelişmemesi durumunda kişilerin tüm hayatlarındaki sosyal ilişkilerde güçlük yaşayacağını düşünmüşler, bu becerilerin çalışılması için ders içerisinde çocuğa fırsat vermenin önemini vurgulamışlar, destekleyen etkinlikler için ise bakış açıları ve anılar üzerinde konuşmanın uygun olduğunu belirtmişlerdir. Öğretmenler çocuk odaklı olmanın ailenin/ öğretmenin zihin kuramı gelişimini destekleyen davranışlarından biri olduğunu, bu becerilerin çalışılmasının koşullardan çok eğitimciye bağlı olduğunu, olanaklarının olması durumunda gerçek hayat içinde ve gerçekle bağlantılı şekilde çalışacaklarını söylemişlerdir. Öğretmenler zihin kuramına dair eğitim almanın derste kullandıkları hitap, kelime ve cümleler üzerinde, ders planlamasında, çocukların dil becerileri üzerinde, öğrenci ve aile ile geliştirdikleri iletişimde, kendi yaşamındaki düşünce ve davranışları üzerinde etkisi olduğunu belirtmişlerdir. Öğretmenler ailelerden bu becerilerin önemini anladıkları ve çalışmaya istekli oldukları yönünde geri bildirim aldıklarını ifade etmişler, kendileri de bu konunun bilinirliğinin ve yapılan çalışmaların artması gerektiği yönünde vurgulamalar yapmışlardır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre uygulamacılara yönelik etkinliklerin evde de desteklenmesi için ailenin bilgilendirilerek eşgüdümlü bir şekilde çalışılması, yasa koyuculara yönelik gerçek hayata dair pratik yapabilecekleri günlük yaşam odalarının arttırılması, ileri araştırmalara yönelik ise yapılacak araştırmalarda katılımcı olarak özel eğitimde çalışan farklı branş öğretmenlerinin seçilmesi önerilmiştir.