Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2009
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Aslı Uzun
Özet:
Bu araştırma Şile yöresi Şile bezi dokumacılığının günümüzde ne durumda olduğu hakkında fikir edinmemizi sağlamak için hazırlanmıştır. İstanbul iline bağlı Şile ilçesindeki dokumacılığın 150 yıldır devam ettiği söylenmektedir. Şile ilçesinde yaşam çok eskiye dayanır. Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sinde de sözü geçen Şile ilçesinin halkının çoğunluğunu manavlar oluşturmaktadır. Şile ilçesinde 1920’li yıllarda ipekçilik, sonraki yıllarda ise pek çok köyde ketencilik yapıldığı bilinmektedir. 1940’lı yıllara kadar keten ekimi ve keten dokumacılığı yapılmış, keten ekiminin azalmasıyla da pamuk dokumacılığına geçilmiştir. Şile bezi de bu yıllarda pamuk ipliği ile dokunmaya başlanmıştır. 1972 yılında Türkiye’de ihracat alanında 2.sırada yer almış olan Şile bezi dokumasında en çok %100 çok bükümlü 20/1 numara pamuk ipliği kullanılmaktadır. Şile bezi bezayağı örgü ile “şakşaklı” denilen kamçılı ve pedalllı ahşap dokuma tezgahlarında dokunmaktadır. Şile bezinin en çok ev tekstili ve giyim sektöründe kullanıldığı görülmektedir. Şile bezi işlemeciliği de Şile bezi kadar ünlenmiştir. İşlemede en çok kullanılan teknik hesap işi tekniğidir ve 200’ü aşkın motif vardır. Ayrıca son iki yıldır Şile İMKB Halk Eğitim Merkezi’nde Şile bezi dokumacılığı kursunda süsleme amaçlı balıkçı mekiği kullanılarak yapılan ajur tekniği de uygulanmaktadır. Günümüzde Şile’ye bağlı olan Kabakoz köyünde 1 adet ahşap el dokuma tezgahında, İmrenli köyünde 3 adet yarı otomatik dokuma tezgahında ve Şile merkezde bulunan Şile İMKB Halk Eğitim Merkezi’nde 10 adet ahşap el dokuma tezgahında Şile bezi dokumacılığının devam ettiği görülmektedir. Ayrıca 1985’ten bugüne her sene Şile Bezi Festivali düzenlenmektedir. Araştırmanın ilk bölümünde Şile ilçesinin tarihçesi, coğrafi durumu ve kültürel yapısı hakkında bilgiler yer almaktadır. İkinci bölümde Şile bezi yapımında kullanılan hammaddeler ile Şile bezi dokumacılığı tarihi, dokuma öncesi ve sonrası yapılan işlemler, Şile bezinin özellikleri ve kullanım alanları açıklanmıştır. Son olarak üçüncü bölümde ise Şile yöresi Şile bezi dokumacılığının günümüzde ne durumda olduğu saptanmaya çalışılmış, Şile merkez bölgesi ve köylerinde bulunan ustalarla yapılan görüşmeler sonucu derlenen bilgilere yer verilmiştir. SUMMARY This study has been prepared to give an opinion about what condition Şile bezi weaving of Şile district is today. It is said that weaving is continued in Şile district connected to İstanbul province for 150 years. The living in Şile district dates back to very old times. Most of the public of Şile district that mentioned in travel book of Evliya Çelebi is composed of local people named Manav. It is known that sericulture in 1920’s and flax trade in following years was done. Flax cultivation and flax weaving were made till 1940’s and was passed in cotton weaving with the decrease of flax cultivation. Şile bezi was also started to weave with cotton thread. At Şile bezi weaving taken place in 2th place in export of Turkey in 1972, mostly over-spun 100% cotton thread no: 20/1 is used for Şile bezi weaving. Şile bezi is woven in wood weaving benches with knout and pedal called as slapstick with foot-cloth weaving. Şile bezi is mostly used in home textile and clothing sector. Şile bezi embroidery has become famous with Şile bezi. The most used technique at embroidery is calculation technique and motif more than 200 is available. In addition, openwork techniques made by fisher shuttle is applied for decorative purpose in weaving course on Şile bezi in Şile İMKB Public Education Center. It is seen that Şile bezi weaving is continued in 1 wood hand weaving in Kabakoz village, 3 semi-automatic weaving bench in İmrenli village and 10 wood hand weaving benches in Şile İMKB Public Education Center found in Şile centre. Furthermore, Şile Bezi Festival is organized since 1985. In the first chapter of the study, history of Şile district, its geographical situation and cultural structure are given. In the second chapter, raw materials used for manufacturing of Şile bezi and history of Şile bezi weaving, transactions made before and after weaving, properties of Şile bezi and usage areas have been described. Finally, in the third chapter, it has been tried to detect current situation of Şile bezi weaving today and the information compiled from the interviews made with masters resided in Şile centre and its village are given.