Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: CELAL AÇIL
Danışman: Nihal Şahin Utku
Özet:Son Eyyûbî sultanlarından el-Melikü’s-Sâlih’in satın aldığı memlüklerle kendine has birlikler oluşturması ve onları hem askerî hem de siyasî alanlarda desteklemesi Mısır–Şam üzerinde güçlü bir askerî grubun ortaya çıkmasına ön ayak olmuştur. 1249 yılında Frankların önderliğinde hazırlanan Haçlı ordusunun Mısır’a saldırıları ile başlayan süreç, Mısır’da istihdam edilen Memlüklerin Orta Doğu’da yeni bir güç olarak ortaya çıkmasındaki en önemli başlangıç noktalarından biri olmuştur. Bu savaşta elde ettikleri başarılar ile kendilerini kanıtlayan Memlükler, 1250 yılında el-Melikü’s-Sâlih’in oğlu el-Muazzam Turan Şah’ı öldürmüşler ve Mısır’da Eyyûbî iktidarından bağımsız hareket etmeye başlamışlardır. Memlükler, yönetim anlayışı bakımından birtakım yenilikler yapmışlar, ancak Şam’da bulunan Eyyûbî melikleri tarafından Mısır’da işgalci konumunda görülmüşlerdir. Bir yandan Şam’da kendilerine karşı organize edilen saldırılarla mücadele eden Memlükler, öte yandan Mısır’da ortaya çıkan siyasî istikrarsızlığı ortadan kaldırmak amacıyla çeşitli tedbirler almışlardır. Kendi içlerinde de birçok kez taht mücadeleleri yaşamışlar ve yaşanan iç çekişmeler sırasında askerî ve siyasî alanlarda önderlik yapan birçok kişiyi öldürmekten çekinmemişlerdir. Nihayet 1259 yılında darbe ile tahta geçen Seyfeddin Kutuz, hem Mısır hem de Şam’da merkezî otoritenin oluşması adına ciddi adımlar atmıştır. Yaklaşan Moğol tehlikesine karşı iç çekişmelerle yıpranan Mısır-Şam meliklerini ve halklarını yapılacak savaş için organize etmeye çalışan Kutuz, bu bölgede siyasî istikrarın oluşması yönünde önemli ve seri adımlar atmıştır. Dımaşk dâhil olmak üzere Cezîre bölgesini istila eden Moğollar, Mısır üzerine de sefer hazırlıkları yapmışlardır. Seyfeddin Kutuz önderliğinde hazırlıklarını tamamlayan Memlükler, 1260 yılında bugünkü Filistin topraklarında bulunan Aynicâlût bölgesinde Moğollarla yapılan savaştan mutlak bir şekilde galip ayrılmışlardır. 1206 yılından itibaren geniş bir coğrafyayı istila ederek bölgeye gelen Moğollar, ilk defa bir meydan savaşında mağlup olmuşlardır. İslam tarihi açısından da önemli bir dönüm noktası olan bu savaş, Moğolların bölgeden geri çekilmesini temin ederken, Memlükler için de her yönü ile meşruiyetlerini elde edecekleri bir iktidarın yolunu açmıştır. -------------------- The soldier slaves that the last Eyyubi sultan “El Malik Al Salih” bought for his guard and whom he supported politically and military, helped him establish a a strong military presence in Egypt and Damascus. The events that started with the attack on Egypt by the crusader army led by Franks triggerred a turning point from which the Memluks rose as new power player in the Middle East. Memluks, proving themselves during this attack, assassined Al Moazzam Turan Shah, the son of Al Malik Al Salih in 1250. Following this they started to move independently from the Eyyubid rulership. The Memluks established a set of reforms in governing Egypt, but they were seen as occupiers and usurpers of power in the eyes of Eyyubid sultans in Damascus. On one hand, the Mamluks were dealing with organized attacks of Damascus against them. On the other hand, they were taking action to reduce the political instability that had risen in Egypt. They also encountered several throne struggles among themselves, during which they never hesitated to kill those who were leading such political and military opposition. At last Sayfaldeen Qotoz, who ascended the throne by a coup, took serious steps in forming a central authority both in Egypt and Damascus. Qotoz, trying to organize the people and kings of Egypt and Damascus, who were worn down by inner conflicts, to be prepared for the war against the approaching Mongol threat, was able to take important and quick actions to form political stability in the region. The Mongols, who invaded the whole of the al-Jazieerah region including Damascus, prepared an expedition towards Egypt. The Mamluks completed their preparations under the leadership of Sayfaldeen Qotoz and won the battle against the Mongols near Ain Jalout in Palestine in 1260. The Mongols, who had invaded a vast geographic area since 1206, had met their first defeat in a pitched battle. This battle which was considered as the turning point of the Islamic history, led the way to a complete constitutional rulership for the Mamluks, while ensuring the Mongols retreat from the area.