Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Müslüm Yıldız
Özet:
Bu araştırma, lise öğrencilerinin akran öğretimi alarak, zihinsel engelli öğrencilerle yaptıkları etkinliklerin, engelli bireylerin eğitilmesine ilişkin tutumlarına ve zihinsel engelli öğrencilerin yaşam kalitelerine etkisini deneysel olarak sınamak amacıyla yapılmıştır. Lise öğrencilerinin belirlenen etkinlikler sonunda engelli bireylerin eğitilmesine yönelik tutumlarındaki değişiklikler ve bu etkinliklerin zihinsel engelli öğrencilerin yaşam kalitelerinde oluşturduğu etkiler, demografik değişkenler temel alınarak ayrıca incelenmiştir. Çalışmaya, İstanbul sınırları içerisindeki resmi bir eğitim uygulama okulunda eğitimlerine devam eden 23 orta ve ağır düzeyde zihinsel engellilik tanısı almış özel gereksinimli öğrenci ile resmi bir Anadolu lisesinde eğitim gören 24 lise öğrencisi katılmıştır. Lise öğrencilerinin 12’si dokuzuncu sınıfa devam ederken, diğer 12’si ise hazırlık sınıfında öğrenim görmektedir. Araştırmada, yarı-deneysel araştırma yöntemlerinden tek gruplu öntest-sontest modeli kullanılarak randomlu seçilmiş lise grubu ile ön koşul becerilere göre belirlenmiş özel gereksinimli ikinci grup üzerinde ayrı ayrı bağımsız değişkenin etkisi incelenmiştir. Bağımsız değişken uygulanmadan önce ölçü aracı öntest olarak ve bağımsız değişken uygulandıktan sonra ise aynı ölçü aracı sontest olarak uygulanmıştır. Daha sonra, elde edilen öntest ve sontest puan ortalamaları arasındaki farkın anlamlı olup olmadığına bakılmıştır. Araştırmada lise öğrencilerinin akran öğretimi alarak, zihinsel engelli öğrencilerle yaptıkları etkinliklerin, engelli bireylerin eğitilmesine yönelik tutumlarına etkisini incelemek amacıyla Kösterelioğlu (2013)’nun geliştirdiği “Engelli Bireylerin Eğitilmesine İlişkin Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Güvenirlik çalışması yapıldıktan sonra 20 madde ile sınırlandırılan bu ölçek, beş boyutlu bir yapıya sahiptir. Lise öğrencilerinin akran öğretimi alarak, zihinsel engelli öğrencilerle yaptıkları etkinliklerin, zihinsel engelli öğrencilerin yaşam kalitelerine etkisinin incelenmesinde ise KINDL Yaşam Kalitesi Ölçeği kullanılmıştır. Orijinal dili Almanca olan bu ölçeğin Türkçe çevirisini Eser ve arkadaşları (2008) yapmıştır. Türkçe sürümünün psikometrik özelliklerini inceledikleri çalışmalarında, ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu sonucuna varmışlardır. Bu araştırmada, çocuklara ve ailelere yönelik çeşitli formları olan ölçeğin, 8-16 yaş aile formu kullanılmıştır. Araştırmada ayrıca, öğrencilerin kişisel bilgilerini belirlemek amacıyla, “Kişisel Bilgi Formu” hazırlanmıştır. Bu formda öğrencilerin yaş, cinsiyet ve yaşantılarıyla ilgili bölümler yer almaktadır. Böylece araştırma sonunda elde edilen bulguların, kişisel bilgi formunda yer alan demografik değişkenler yönünden karşılaştırılma imkânı sağlanmıştır. Araştırma sorularının sınanması için, SPSS 15.0 istatistik paket programı kullanılmıştır. Elde edilen bulgular sayesinde, bu çalışma ile lise öğrencilerinin engelli bireylere yönelik tutumlarında olumlu değişiklikler gözlenirken, çalışmaya katılan zihinsel engelli öğrencilerin yaşam kalitelerinde de artış olduğu görülmüştür. Üstelik lise öğrencilerinin tutumlarında görülen bu olumlu değişiklikler, “Engelli Bireylerin Eğitilmesine İlişkin Tutum Ölçeği”nin beş alt boyutunda da önemli ölçüde, ayrı ayrı gözlenmiştir. Çalışmaya katılan zihinsel engelli öğrencilerin yaşam kalitelerindeki artış ise “KINDL Çocuklar ve Ergenler İçin Yaşam Kalitesi Anketi”nin incelemeye alınan “Bedensel İyilik”, “Duygusal İyilik”, “Özsaygı” ve “Sosyal İlişkiler” alt boyutlarında istatistiksel açıdan anlamlı bulunurken, “Aile” alt boyutundaki artış istatistiksel açıdan anlamlı bulunmamıştır. Anahtar Kelimeler: Zihinsel engelli, akran öğretimi, engelli bireylerin eğitilmesi, tutum, yaşam kalitesi. ABSTRACT The objective of this research is to test the effect of the activities of high school students with mentally disabled students by getting peer teaching on attitude of the teaching of the disabled individuals and life quality of the mentally disabled students. The attitude changes towards the teaching of the disabled individual at the end of the activities of the high school students and the effects of these activities on the life quality of the mentally disabled students have been examined separated basing on the demographic changes. The study includes 23 students with special needs, diagnosed with medium and high level of mental disability who continues their education in an official education application school within İstanbul and 24 high school students having education in the official Anatolian high school. While 12 of the high school students are at the ninth grade other 12 have education at prep class. The effect of the independent variable has been examined on the high school group, which has been randomly selected by using the pre-test and post-test model with a single group among the quasi-experimental research methods and on the second group with special need specified according to the pre-requisite skills. The measurement tool has been applied as a pretest for the independent variable and as a post-test after the application of the independent variable. After that, it is examined whether the difference between the pre-test and post test averages have significance. "Attitude Scale for the Training of Individuals with Disabilities" developed by the Kösterelioğlu (2013) has been used to examine the effect of the activities of the high school students with the mentally disabled students by getting the peer teaching on their attitude towards the education of the disabled. This scale has five dimensions, which has been limited with 20 articles after making reliability study. KINDL Life Quality Scale has been used to examine the effect of the activities of the high school students with the mentally disabled students by getting peer teaching on the life quality of the mentally disabled students. Eser and et al. (2008) has translated this scale into Turkish, which was originally in German. They have concluded that the scale is valid and reliable in their studies examining the psychometric features of the Turkish version. In this research, 8-16 age family form has been used among the scale having various forms towards the children and families. Furthermore, "Personal Information Form" has been prepared to specify the personal information of the students in the research. This form contains the age, sex and their livings. By this way, it is possible to compare the findings obtained at the end of the research with the demographic variables set out in the personal information form. To test the hypothesis of the research, SPSS 15.0 statistic pack program has been used. It has been observed that while there are positive changes in the attitudes of the high school students toward the disabled individuals with the help of the findings which are obtained, there is increase in the life quality of the mentally disabled students participating in the study. Furthermore, these positive changes which are observed in the attitudes of the high school students are one by one observed in the five sub dimension of the "Attitude Scale for the Training of Individuals with Disabilities" considerably. While the increase in the life quality of the students with mental disability, who are participated in the study has been found significant in statistical manner in the sub dimension of the "KINDL Life Quality Survey For Children and Adolescents" such as "Physical Well-being", "Emotional Well-being”, “Self-Esteem”, "Social Relations" and the increase in the sub dimension of "Family" has not been found significant statistically. Key Words: Mentally disabled, peer teaching, teaching of disabled persons, attitude, life quality.