Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Finansal Bilimler Fakültesi, Aktüerya Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2005
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: DERYA AYVAZ
Danışman: SERPİL ERGÜN
Özet:Bu çalışmada, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’ndaki (İMKB) hisse senetlerinin alış-satış fiyat aralığı ve bu aralığın belirleyici faktörleri çoklu regresyon yöntemiyle incelenmektedir. Birinci bölümde hisse senedine ilişkin tanımlar, hisse senedi çeşitleri, hisse senedinin işlem gördüğü pazarlar, hisse senedi piyasasının işleyişi ve hisse senedinin ekonomideki yeri anlatılmıştır. İkinci bölümde hisse senedinin alış-satış fiyat aralığının belirlenmesinde kullanılan yöntemler incelenmiştir. Bu bölümde değişkenlerin hesaplanmasında kullanılan ortalamalar ve dağılım ölçüleri anlatılmıştır. Ayrıca çok değişkenli regresyon analizi ve kukla değişken konularına değinilmiştir. Sonuçların anlamlı olup olmadığını sınamak için F ve t testleri üzerinde durulmuştur. Üçünçü bölümde uygulama yer almaktadır. Araştırmada Ocak 2004- Aralık 2004 tarihleri arasında ulusal pazarda işlem gören 274 hisse senedine ait veriler analiz edilmiştir. Uygulamanın ilk aşamasında tek değişkenli analizle, değişkenlerin birinci ve ikinci seans sonundaki değişimleri incelenmiştir. Bu aşamada kapanış fiyatının ikinci seansta düşüşe geçtiği gözlemlenmiştir. İşlem miktarı ve işlem hacminin ise birinci seansta düşük olmasına rağmen, ikinci seansta birlikte hareket ederek yükseldiği görülmüştür. Alış-satış fiyat aralığı ve oransal alış-satış fiyat aralığı ise ikinci seansta düşüş göstermiştir. Getirinin birinci seansta yüksek olmasına rağmen, ikinci seansta düştüğü gözlemlenmiştir. Uygulamanın ikinci aşamasında ise çok değişkenli regresyon analizi yapılarak bu analizin sonuçlarının anlamlı olup olmadığı t ve F testi ile sınanmıştır. Regresyona ortalama işlem miktarı, ortalama işlem hacmi ve devir oranı ayrı ayrı koyularak alış-satış fiyat aralığını ve oransal alış-satış fiyat aralığını ne yönde etkilediği sınanmıştır. Sözkonusu değişkenler her iki fiyat aralığına ters yönde hareket etmiştir. Parametreler t ve F testleri ile sınandığında istatistiksel olarak anlamlı bulumuştur. Bağımsız değişkenlerin, bağımlı değişkenleri açıklayıcı gücü de yüksek olarak elde edilmiş ve tüm testler gözönüne alındığında modellerin kullanılabilir olduğu belirlenmiştir. Bu nedenle İMKB’de alış-satış fiyat aralığının belirlenmesinde kullanılabilecek alternatif modeller olabileceği söylenebilir. ABSTRACT In this thesis, the bid-ask spread of stocks at İstanbul Stock Exchange (IMKB) and the factors defining this spread are being analyzed by using multiple regression method. In the first part, definitions related to stocks, types of stocks, the markets in which the stocks are traded, the working mechanism of stock market, the worth of stocks in the economy are told. In the second part, the methods which are used to define the bid-ask spread of stocks are examined. In this part, the averaging methods and distribution parameters which are used in calculations of variables are given in detail. Additionally, multiple regression analysis and dummy variable concepts are mentioned. In order to understand whether the results are meaningful or not, F and t tests are emphasized. In the third part, the application takes place. In this research, the data belonging to 274 stocks which were traded in the international markets between the dates of January 2004 and December 2004 have been analyzed. In the first part of the application, the change of the variables at the end of first and second sessions is examined with single variable analyzes. At this stage, the closing price has been observed to be falling at the second session. Even though the trading volume and transaction amount were low in the first session, they have been observed to act together and increase in the second session. The bid-ask spread and the proportional bid-ask spread have shown decrease in the second session. Even though the return was high in the first session, it has been observed to fall in the second session. In the second part of the application, multiple regression analyzes is performed and F and t testes are applied to see whether the results of regression are meaningful or not. Average transaction amount, average trading volume and turnover proportion are put into regression separately and how they affect the bid-ask spread and proportional bid-ask spread was seen. The mentioned variables act adversely with respect to both spreads. The parameters were found to be statistically meaningful with F and t tests. The strength of independent variables to explain dependent variables was found to be high and when all tests are concluded together the models were accepted to be usable. As a result, it can be said that there are alternative models which can be used while defining bid-ask spread at İstanbul Stock Exchange.