Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2007
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Mehmet Zahit Tiryaki
Danışman: ALİ DURUSOY
Özet:Tez Adı: Mehmed Emin Üsküdârî’nin Şerhu Tehzîbi’l-Mantık İsimli Eserinin Tahlili İslam mantık düşüncesinin çeşitli dönemleri ve meseleleri ile ilgili çalışmalar devam etmektedir. Fakat klasik döneme gösterilen yoğun ilginin aksine, sonraki dönem mantık düşüncesi ile ilgili olarak bazı araştırmacıların da dikkat çektiği bir eksiklik, bir kapalılık bulunmaktadır. Bu durumun önemli sebeplerinden birisi, zikredilen dönem mantık literatürünün büyük oranda yazma eserler olarak varlığını devam ettirmekte oluşudur. Mehmed Emin Üsküdârî’nin, Sa’deddin Taftazânî’nin Tehzîbü’l-mantık isimli eserine yazdığı şerh de, hem dönem itibariyle hem de yazma olması itibariyle işaret edilen değerlendirmeler bağlamında düşünülebilir. Söz konusu eserin metin olarak tahkikini, muhteva olarak tahlilini kendisine temel gaye edinen bu çalışma, bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında mantık tarihi ilgili bazı önemli bilgiler zikredilmiş, tarihsel tasvirler değerlendirilerek çalışmanın anlamını kazanabileceği zemin belirgin hale getirilmeye çalışılmıştır. Elimizdeki metnin bir şerh olmasının tabii olarak bahsedilmesini gerekli kıldığı bir diğer mesele olan, metin-şerh ilişkileri bağlamında bir şerhin ne olup ne olmadığı, şarihin şerhte kullandığı yöntem, şerhin kaynakları gibi hususlar ise çalışmanın birinci bölümünde incelenmiştir. Metinle alakalı iki bölüm ise çalışmanın iki ve üçüncü bölümlerine tekabül etmektedir. İkinci bölümde, klasik mantığın önemli tartışma konuları metinde işaret edilmeleri açısından, metinde yer aldıkları kadar incelenmiş, üçüncü ve son bölümde metnin tahkikine yer verilmiştir. Netice olarak, son iki bölümün, baş tarafta işaret edilen kapalılığın bir metin üzerinden bir nebze de olsa açıklık kazanmasının hedeflendiği bu çalışmanın zatî ve mukavvim unsurlarını, giriş ve ilk bölümün ise tezin arazî özelliklerini oluşturduğu söylenebilir. Anahtar kelimeler: Sadeddin Taftazânî, Mehmed Emin Üsküdârî, Tehzîbü’l-mantık, Şerhu Tehzîbi’l-mantık, şerh-haşiye, İslam mantık geleneği. Tez Adı: The Evaluation of Şerhu Tehzîbi’l-Mantık written by Mehmed Emin Üsküdârî The related studies to the islamic logic thought’s different ages and problems go on. However, there is an unclearness and deficiency related to following logical thought attracted attention by some researchers, contrary to the intensified interest showed to the classic age. The important reason of this situation is that the following age’s literature especially depends on the manuscripts. The commentary written by Mehmet Emin Üsküdarî to the Sadeddin Taftazanî's study named Tehzîbü’l mantık can be thought under the context of the notions mentioned above both as age and as manuscript. This study which attempts to investigate as a text and analyse as a content the Şerhu Tehzîbi’l-mantık has one part as an introduction and three as chapters. In the introduction part, the study evaluates the important information related to the history of logic and struggles to make clear the basic meaning of the study by evaluating the works made in the past. In the first part, because of we faces with a commentary, the study seeks to argue the sources of the commentary, the method of the commentary used by the commentator, the meaning of what the commentary is or is not under the context of the relations between the text and the commentary. The second and the third part of the work is related to the main text, that is, Şerhu Tehzîbi’l-mantık. In the second part, the study targets to evaluate the important debates of classic logic as much as they find place on the main text, and in the last part the study is an attempt to review of the evaluation of the Şerhu Tehzîbi’l-mantık. In the end, it can be said that the inroduction and the first part of the work designate the accidental (arazî) features of the thesis by making an attempt to make clear the unclearness said in the initial part and the last two parts of it mention the essential (zâtî, mukavvim) features of the study. Key words: Sadeddin Taftazânî, Mehmed Emin Üsküdârî, Tehzîbü’l-mantık, Şerhu Tehzîbi’l-mantık, Commentary, footnote-commentary, islamic logic tradition,