Muhammed b. Süleyman el-Cezulî’nin (ö. 870/1465) hayatı ve eserleri


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2010

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Süleyman Sargın

Danışman: NECDET TOSUN

Özet:

TEZ İ Bu çalışma bir giriş ve üç ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, genel olarak Mağrib (Fas) tarihi ele alınmakta, Cezûlî’nin yetiştiği ortam ve o dönemde Fas’ta ilmi ve dini hayat anlatılmaktadır. Birinci Bölümde Cezûlî’nin hayatı ile ilim tahsili, tarikate intisabı ele alınmıştır. Çok çileli, sürgünlerle ve savaşlarla dolu bir hayat yaşayan Cezûlî, Mağrib bölgesinin önde gelen medreselerinde ilim tahsil etmiş ve o bölgede en etkili tarikat olan Şâziliyye tarikatine bağlanmıştır. Daha sonra kendi ismiyle anılacak Cezûliyye tarikati, Şâziliyye’nin önemli kollarından biri olmuştur. İkinci Bölümde Cezûliyye tarikati incelenmiştir. Tarikatin genel prensipleri diğer bazı tarikatlerle mukayeseli olarak ele alınmıştır. Bunun yanısıraCezûlî’nin önde gelen talebeleri ile günümüze kadar ulaşmış bazı nasihatlerine de yer verilmiştir. Üçüncü Bölüm ise eserlerine ayrılmıştır. Eserleri ile ilgili olarak yapılan çalışmada da Delâilül-hayrat adlı eserinin çok meşhur olduğu ve bugün bile elden düşmediği görülmüştür.. Esere şerhler yazılmış, üzerinde araştırmalar yapılmıştır. Hizbu sultaniddaimi la yezul ve Hizbulfelah adlı eserleri ise daha çok kendi tarikat çevresiyle sınırlı kalmış. Fazla yayılma imkânı bulamamıştır. ABSTRACT This study is composed of an introduction and three main chapters. The introduction deals with a general history of Magreb (Morocco), the environment Sidi Muhammad ibn Sulayman al-Jazuli al-Simlali (d. 1465) was grown up and the scientific and religious life in Morocco of his time. The first chapter deals with al-Jazuli’s life, his religious education and initiation into the Shadhili Tariqa, a Sufi order. Al-Jazuli spend an enduring life full of exiles and wars. He took his education in prominent madrasas of the Magreb region and joined the most influential tariqa of that region; Shadhiliyya. Later on he founded Jazuliyya, one of the most important arms of the Shadhiliyya. The second chapter analyses the Jazuliyya Tariqa. General principles of the tariqa are covered in comparison to other Sufi orders. Prominent students of al-Jazuli and some of his counsels that reached to our days are studied in this chapter also. The third chapter is devoted to al-Jazuli’s works. It is seen that al-Jazuli is particularly famous for compiling the Dala'il al-Khayrat, an extremely popular book even today. Several commentaries are written for this book and it has been object of several studies. Reading of his works named Hizb al-Sultan al-Daimi La Yazul and Hizb al-Falah are limited basically with the Jazuliyya circles and they are not in wide circulation.