Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2003
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Korkmaz Ergun
Danışman: TİĞİNÇE OKTAR
Özet:Menkul Kiymet Borsalarinin Şirketleşme Ve Özelleşme Süreçleri: Tel-Aviv İsrail Borsasi ve İMKB 1990'ların ortalarından beri Tel Aviv Menkul Kıymetler Borsası yatırımcıların ilgi merkezi olmuştur. Barış sürecinin ivmesini toplayan ve ve İrail ekonomisine dair büyüme beklentisi ve teknolojiye dayalı İsrail ekonomisi dünyanın en seçkin yatırımcı kuruluşlarını bölgeye çekmiştir. Bu yatırımcılar, İsrail Menkul Kıymetler Borsasında aktif ve etkili katılımcılar olmuşlardır. Tel Aviv Menkul Kıymetler Borsası, uluslararası yatırımcıların ihtiyaçlarının farkına varıp, kendisini dünyadaki en ilerlemiş borsalarla aynı düzeye koyarak bir dizi teknolojik gelişmeyle cevaplamıştır. Bu teknolojik gelişmeler, verimli bir takas odasını tamamen otomatikleştirilmiş ve entegre edilmiş ticari sistemi kapsamaktadır. Borsa üye firmalara internet üzerinden on-line ticaret imkanı sağlamaktadır. Yeni teknolojiler, ticari riskleri ve maliyetleri düşürmek suretiyle ticaret haciminin artmasına ve volatilitenin düşmesine yardımcı olmaktadır. Piyasanın ileri düzeydeki düzenleyici altyapısı, tüm yatırımcılara en üst düzeyde koruma sağlayan İsrail Güvenlik Otoritesinin uyguladığı ayrıntılı Güvenlik Hukukuna dayalıdır. 1935'e kadar işlem gören Menkul kıymetler için Israil'de, Anglo-Palestine Bank Ltd. ve Israil'in diger önemli bankaları ve aracı kurluşları resmi Borsa işlevi gören Menkul Kıymetler için Değişim Ofisini kurmuşlardır. Ticaret takip eden 10 yıl içersinde artış göstermiş bunun üzrerine, Israil 1948 yılında kurulduğunda yetkilliler resmi bir borsa kurmak için çaba göstermişlerdir. Tel Aviv Menkul Kıymetler Borsası 1953 yılında faaliyet gtöstermeye başlamıştır. 10 yıl sonra, bir grup borsa üyesi Takasbankı kurmuşlardır. 1968 yılında, İsrail Parlementosu Güvenlik Yaslarını çıkartmıştır.1983 yılında Borsa Tel Aviv de şuanda bulunduğu yere taşınmıştır. Yatırımcıların risk yönetimini sağlayan, Tel Aviv Menkul Kıymetler Borsası türev piyasası 1993 yılında açılmıştır. 1997 yılında Borsa da tamamen otomatizaston gerçekleştirilmiştir. 1999 yılından beri bütün menkul kıymetler ve türev enstrümanlar yeni platformda işlem görmektedir. İsrail Menkul Kıymetler Hukuku yüksek düzeyde ilerlemiş bir altyapı oluşturmaktadır. İsrail Menkul Kıymetler Otoritesi, fiyatlara duyarlı bilgileri sağlayarak tüm yatırımcıları korumak istemektedir. Menkul kıymetleri ihraç edenler tarafından doldurulan prospektüs şeffaf bir yatırım ortamı sağlamaktadır. Son günlerde yasalaşan Şirketler Hukuku, şirketler yönetimine anlaşılkabilir ve moderne bir düzenleyici altyapı sağlamaktadır. Borsanın en sıkışık geçen endeksi olan Telaviv 25 endeksi, bir şirketin sahip olduğu tüm menkul kıymetlerin değeri ölçüsüne (piyasa kapitalizasyonuna) gore en büyük 25 şirketi kapsar. En büyük hisselerin ağırlığının endeksin toplam ağırlığının içindeki üst sınırı %9,5 olup, geri kalan hisselerin ağırlığı buna gore ayarlanmıştır. TA 100 endeksi toplam piyasa değerinin %80'i değerinde olan, piyasa kapitalizasyonuna gore en büyük 100 hisseyi içermektedir. Hisse senedi piyasasındaki hisse senetleri işlemleri Tel Aviv Borsasının temel faaliyetidir. Borsada 1000'e yakın menkul kıymet, hisse, rehin senedi ve hisse senedine dönüştürülebilir tahvil işlem görmektedir. Sabit Getirili Menkul Kıymetler Piyasası: Buradaen fazla işlem gören devlet tahvilleri ve şirket tahvilleri işlem görmektedir. Türev Piyasası : Ekim 1999'dan bu yana, açık ve çığlık piyasası (outcry) methodu ile opsiyon ve future ticareti yapılmaktadır. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB), hisse senetleri, hazine bonoları ve devlet tahvilleri, gelir ortaklığı sertifikaları, özel sektör tahvilleri, yabancı menkul kıymetler, gayrimenkul sertifikaları ve uluslararası menkul kıymetlerin alım ve satımının yapılmasını sağlamak amacıyla 26 Aralık 1985 günü kurulmuş olup, 3 Ocak 1986 yılında faaliyete başlamıştır. Türkiye'deki tek menkul kıymetler borsasıdır. İMKB, genel kurulca seçilen beş üyeden oluşan bir yönetim kurulu tarafından yönetilir İMKB Başkanı üçlü kararname ile olarak atanmaktadır. Yönetim Kurulu'nun diğer dört üyesi, yatırım bankaları, ticari bankalar ve aracı kurumlar olmak üzere Borsa üyelerini oluşturan üç ayrı kategorideki aracı kuruluşları temsilen seçilmektedir. Özerk ve mesleki bir kamu kurumu olarak İMKB yetkili olduğu konu ve alanlarda kendi yasal düzenlemelerini yapabilme avantajına sahiptir. Yapılan alım satım işlemlerinden oransal olarak alınan borsa payı, kotasyon ücretleri ve mevzuatta gösterilen diğer kalemler gelirlerini oluşturmaktadır. Genel Kurul, İMKB üyelerinden oluşan bir üst karar organıdır. Kararları, SPK'nın onayına tabidir. Genel Kurul ayrıca, İMKB'nin sevk ve idaresi ile ilgili önemli konuları karara bağlar. Olağan ve olağanüstü olmak üzere toplanabilen genel kurulda her üyenin bir oyu bulunmaktadır. Yönetim Kurulu, İMKB'nin günlük işlerinin sevk ve idaresi ile kotasyon, uyuşmazlık, disiplin işlemleriyle ilgili olarak kararlar almak üzere düzenli olarak toplanır. Aynı zamanda Yönetim Kurulu Başkanı olan İMKB Başkanı dahil olmak üzere beş üyeden oluşur. Başkan dışındaki üyeler üç ayrı kategorideki aracı kuruluşları temsilen genel kurul tarafından dört yıl için seçilirler. İMKB'nin mali hesap ve kayıtlarını denetlemek üzere genel kurul üyeleri arasından Genel Kurul tarafindan iki denetçi seçilir. İMKB'nin hesapları ayrıca bağımsız denetim kuruluşları tarafindan da denetlenmektedir. İMKB'nin, Başkan ve Yönetim Kurulu ile müdürlükler ve diğer birimler arasındaki iletişimi sağlama ve kendilerine bağlı bulunan Borsa hizmet birimlerinin genel yönetimi ve temsili rolünü üstlenen bir Birinci Başkan Yardımcısı ve beş Başkan Yardımcısı bulunmaktadır. Borsa'yı adli, idari ve diğer ilgili kurumlar nezdinde temsil etmek, mevzuat düzenleme çalışmalarına yardımcı olmak, hukuki konularda Borsa Başkanı ve Borsa'nın birimlerine müşavirlik hizmeti sunmak, Hukuk İşleri Müdürlüğü'nün koordinasyonunu yapmak ve bu Müdürlükçe yapılan çalışmaları takip etmek ve yönlendirmekle görevlidir. Hukuk Başmüşaviri, yönetim ve özlük işleri bakımından Başkan Yardımcısı statüsünde olup, doğrudan doğruya Borsa Başkanı'na karşı sorumludur. Teftiş Kurulu Başkanlığı, Borsa Başkanlığı'nca tespit olunacak esaslar çerçevesinde Borsa üyelerinin işlemlerinin teftiş ve denetimi ile Borsa içi işlemlerin kontrol edilmesi ile yükümlüdür. Teftiş Kurulu Başkanı , yönetim ve özlük işleri bakımından Başkan Yardımcısı statüsünde olup, doğrudan doğruya Borsa Başkanı'na karşı sorumludur. Hukuk, sanat, basın ve halkla ilişkiler, hisse senetleri piyasası gibi çeşitli konularda İMKB Başkanı'na danışmanlık yapmak üzere atanmışlardır. İMKB' nin günlük iş ve işlemleri çeşitli müdürlükler aracılığıyla yürütülür. İMKB Yönetim Kurulu'na yardımcı olmak üzere Kotasyon, Disiplin ve Uyuşmazlık Komiteleri bulunmaktadır. Kotasyon Komitesi, menkul kıymetlerin Borsa kotuna alınması, çıkarılması,yeniden alınması, başvurularını değerlendirerek Yönetim Kurulu'na rapor sunmak; Disiplin Komitesi, Borsa'da düzeni ve dürüstlüğü bozan ve Borsa işlerine hile karıştıran, Borsa işlerinin açık, düzenli ve dürüst yürütülmesi için yapılan düzenlemelere uymayanlarla ilgili kararlar alarak Yönetim Kurulu'nun onayına sunmak; Uyuşmazlık Komitesi, Borsa işlemlerine ilişkin olarak, üyeler ve üyelerle müşteriler arasında çıkan uyuşmazlıkların idari yoldan çözümü ile ilgili olarak Yönetim Kurulu'na yardımcı olmak görevlerini yapar. Ayrıca, İMKB'de , alım-satım teknolojilerinin geliştirilmesi, vadeli işlemler de dahil olmak üzere yatırım araçlarının tanıtımı, İMKB'nin geliştirilmesi gibi çeşitli komiteler kurulmuştur. Sermaye Piyasası Kurulu Türk sermaye piyasalarında düzenleme ve denetleme yetkileri ile donatılmış bir kurum olarak, yatırımcıların, kamunun ve bunların yatırımlarının korunmasını sağlamak amacıyla İMKB ve İMKB üyelerini denetlemekle görevlidir. Menkul Kıymetler Borsaları Hakkında 91 sayılı KHK 06 Ekim 1983 tarih ve 18183 sayılı Resmi Gazete ile yayımlanmıştır. Kararname, Türkiye' nin sermaye piyasalarını daha etkin hale getirmek perspektifi ile Türkiye'de menkul kıymet alım satım işlemlerinin gerçekleştirilmesine elverişli ortam yaratmak amacıyla Türkiye'de menkul kıymetler borsalarının kuruluş esas ve şartlarını düzenlemektedir.Türkiye'de menkul kıymetler borsalarının kuruluş, çalışma, denetlenme ve borsada alım satım esasları ile borsa üyelerinin kuruluş, çalışma ve yükümlülüklerini düzenleyen "Menkul Kıymetler Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik" 06.10.1984 tarih ve 18637 sayılı Resmi Gazete ile yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Demutualization of Stock Exchanges: İsrael Tel Aviv Stock Exchange, İstanbul Stock Exchange Since the mid-1990s the Tel Aviv Stock Exchange has become a focus of interest for international investors. The gathering momentum of the peace process and the prospects for Israel's growing, technology-driven economy have attracted some of the world's most distinguished investment houses to the region. In turn, these investors have become active and influential participants in the Israeli stock market. The TASE, recognizing the needs of the international investment community, has responded with a number of technological improvements, putting itself on an equal footing with the world's most advanced stock exchanges. These include a fully automated and integrated trading system as well as an efficient paperless clearing house. The Exchange enables member firms to offer on-line trading services to investors through the Internet. The new technologies helped boost trading volume and reduce volatility, thereby pushing down the costs and the risks of trading. The market's advanced regulatory framework is based on the comprehensive Securities Law, enforced by the Israel Securities Authority, which provides all investors with the highest level of protection. Securities trading in Israel dates back to 1935, when the Anglo-Palestine Bank Ltd., together with pre-state Israel's leading banks and brokerage firms, founded the Exchange Bureau for Securities, which acted as an unofficial stock exchange. Trading and listings increased over the next decade, and when Israel was founded in 1948, the authorities made an effort to establish an official bourse. The Tel Aviv Stock Exchange was incorporated and began operations in 1953. A decade later, a group of bourse members established the TASE Clearing House Ltd. In 1968, the Israeli parliament, the Knesset, enacted the Securities Law, which created a solid regulatory framework for the TASE operations. In 1983, the Exchange moved to its current location at Ahad Ha'Am Street in Tel Aviv. The TASE derivatives market opened in 1993, improving the investment community's ability to manage risk. In 1997, the fully automated Tel Aviv Continuous Trading, or TACT, system was introduced, and since the end of 1999, all listed securities as well as derivative products are traded on the new integrated trading platform. Israel's Securities Law outlines a highly advanced legal framework. The Israel Securities Authority rigorously protects all investors, ensuring that companies properly disclose price-sensitive information and comply with reporting requirements. Prospectuses filed by securities issuers are among the world's most detailed, creating a fully transparent investment environment. The recently enacted Corporate Law sets out a comprehensive and modern regulatory framework for corporate governance. The TA 25 index, the Exchange's most closely-tracked index, comprises the 25 largest companies, measured by market capitalization. The weights of the largest shares are capped at 9.5% of the total weighting of the index, and the remaining share weighting is adjusted accordingly. The TA 100 index comprises the largest 100 shares by market capitalization, which account for more than 80% of the total market capitalization. The Equity Market Equities trading is the main business of the Tel Aviv Stock Exchange. This market offers around 1,000 securities, including shares, warrants and convertible bonds. The Fixed Income Market This market offers government bonds, which account for most of the trading, and corporate bonds. The Derivatives Market Options and futures were traded through the open outcry method until October 1999 The Istanbul Stock Exchange (ISE) was established in early 1986. The ISE is the only securities exchange in Turkey established to provide trading in equities, bonds and bills, revenue-sharing certificates, private sector bonds, foreign securities and real estate certificates as well as international securities. The ISE is governed by an Executive Council composed of five members elected by the General Assembly. The Chairman and Chief Executive Officer of the ISE was appointed by the government. Four other members of the Council represent the three categories of Exchange members: development banks, commercial banks and brokerage houses. As an autonomous, professional organization, the ISE enjoys a high degree of self-regulation. Its revenues are generated from fees charged on transactions, listing procedures and miscellaneous services. The profits of the ISE are retained to meet expenses and to undertake investments and are not distributed to any third parties. The ISE has its own budget. The General Assembly, composed of ISE members, is the supreme decision-making body of the ISE. Its decisions are subject to ratification and review by the Capital Markets Board. The General Assembly also decides on important matters related to the management and administration of the ISE. Each member has one vote at the meetings which can also be convened on an extraordinary basis. The Executive Council meets regularly to decide on matters concerning the daily operations of the ISE as well as to review listing admissions. The Council consists of five officers including the Chairman and Chief Executive Officer. All officers except the Chairman are elected by the General Assembly for a term of four years and represent all three categories of ISE members. All accounts and financial statements of the ISE are audited by two internal auditors appointed by the General Assembly. ISE's accounts are also independently audited. The Senior Vice Chairman and five Vice Chairmen of the ISE act as links between the Chairman and Chief Executive Officer, the Executive Council, other departments of the ISE and intermediary institutions. The Head of Inspection Board also acts as the link between the Chairman and Chief Executive Officer, the Executive Council, other departments of the ISE and intermediary institutions. The Inspection Board closely monitors the transactions conducted on the ISE as a measure to prevent manipulation in the Stock Market and reports directly to the Head of Inspection Board. The Board also inspects and observes the compliance of members and ISE personnel with the established rules and regulations. The advisors are assigned to assist the Chairman and Chief Executive Officer on a wide variety of subjects including legal matters, arts, relations with the public and media, as well as other matters concerning securities markets in general. The daily operations of the ISE are carried out by various departments. Various committees were established to include the voice of the ISE Members in certain areas such as the development of trading technology, introduction of new financial instruments including derivatives, and the promotion of the ISE. The Istanbul Stock Exchange is supervised by the Capital Markets Board (the regulatory and supervisory authority for the Turkish capital markets) which ensures the proper operation of both the Istanbul Stock Exchange and its members and protects the interests of both the public and the investing community. Decree-Law No:91 concerning securities exchanges is published in the Official Gazette No:18183 dated October 6, 1983. The Decree foresees the establishment of a stock exchange in Turkey for the purpose of creating a medium for securities operations with the objective of making Turkey's capital markets more efficient. The regulations outlining the functions and operations of a stock exchange in Turkey were published in the Official Gazette No:18537 dated October 6, 1984. The Regulations outline the nature and functions of members and their responsibilities as well as other aspects of trading on the ISE.