Yabancılık unsuru taşıyan iflas işlemlerinde uygulanacak hukuk ve mahkemenin yetkisi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: EMRE ÇETİN

Danışman: Sibel Özel

Özet:

21. yüzyılın gelişen ticari ilişkilerinde devlet sınırlarını aşan ticari ilişki ve işlemlerin oranı yıldan yıla artmaktadır. Bu artış, dünya ekonomisinin kriz yaşadığı dönemlerde yabancılık unsuru içeren iflâs işlemlerinin sayısını artırmaktadır. Yabancılık unsuru içeren iflas işlemleri söz konusu olduğunda, bu hukuki işleme uygulanacak hukuk ve mahkemelerin milletlerarası yetkisinin belirlenmesi önem kazanmaktadır. Bu sorunları çözüme kavuşturmak amacıyla birbirinin tam manasıyla zıddı olan evrensellik ve yerellik adında iki farklı sistem geliştirilmiştir. Sonrasında ise her iki sistemin tek başına uygulanma kabiliyetinin mümkün olmadığı gerekçesi ile iki sistemin belirli özelliklerini bir araya getiren çeşitli sistemler önerilmiştir. Birinci bölümde, evrensellik ve yerellik sistemi başta olmak üzere geliştirilen diğer sistemler ayrıntılı olarak incelenmiştir. Devamında ise dünya üzerinde bu sistemlerin başarılı bir şekilde uygulandığı bölgesel ve uluslararası düzenlemelerin tarihçeleri incelenmiştir. Yabancılık unsuru içeren (sınır aşan) iflas işlemlerinde uygulanacak hukuk ve mahkemenin yetkisi hususunda dünya üzerindeki en başarılı sistem Avrupa Birliği'nde uygulanmaktadır. Konunun Tüzük ile düzenlenerek üye devletlerde doğrudan tanınması, sistemi başarı kılan en önemli unsurlardan biridir. Bunun yanında, Tüzük 2015 yılında günün ihtiyaçları doğrultusunda yenilenmiştir. Tüm bu sebeplerden ötürü, ikinci bölümde Avrupa Birliği İflas Tüzük ’ünün uygulanacak hukuk ve mahkemenin yetkisi bölümü detaylı olarak incelenmiştir. Son olarak ise Türk hukukunda yabancılık unsuru içeren iflâs işlemlerine dair bir bağlama kuralı olmadığı gibi mahkemenin milletlerarası yetkisi için özel bir yetki kuralı da mevcut değildir. Doktrinde, uygulanacak hukuk için alternatif bağlama kuralları önerilmiştir. Mahkemenin yetkisi ise iç hukukun yer itibariyle yetkili kuralları dikkate alınarak tayin edilmektedir. Üçüncü bölümde, Türk İflâs hukukunda yabancılık unsuru içeren iflâs işlemlerine uygulanacak hukuka dair doktrindeki görüşler ve mahkeme içtihatları doğrultusunda bir inceleme yapılmıştır. Mahkemenin yetkisi için ise iç hukukta öngörülen yetki kuralının yabancılık unsuru içeren iflâs işlemlerinde uygunluğu detaylı olarak incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: yabancılık unsuru içeren iflâs işlemleri, evrensellik sistemi, yerellik sistemi, uyarlanmış evrensellik sistemi, Avrupa İflâs Tüzüğü, esas menfaat merkezi, ana iflâs prosedürü, ikincil iflâs prosedürü, borçlunun muamele merkezi. ABSTRACT The volume of cross-border commercial relations and legal transactions is increasing every year in the 21st century. This also raises the number of insolvency processes involving a foreign element as the world economy faces crisis. When insolvency processes involving a foreign element is in question, the importance of applicable law and international jurisdiction of the court increases. In order to solve these issues, two systems named as universality and territoriality which are exactly opposites were put forward. Later, various different systems are applied, since it was not practical to apply each system by oneself. In the first chapter, these systems were scrutinized. Afterwards, the histories of international and regional regulations which are being implemented successfully in the world were examined. Insolvency Regulation of European Union is the best system with regard to applicable law and jurisdiction of the court in insolvency processes including a foreign element. That regarding provisions are set forth by the Regulation and its direct recognition in all Member States are the main factors which make it successful. Moreover, the Regulation was recast in line with the requirements in 2015. For these reasons, the parts of applicable law and jurisdictions the court of Insolvency Regulation of European Union were tackled in the second chapter. On the other hand, Turkish Law doesn't include any rule of applicable law and rule of jurisdiction about insolvency process including a foreign element. However, alternative rules for applicable law were offered in Turkish doctrine. In Turkish law, the rules of domestic law on geographical jurisdictions determine the international jurisdiction of Turkish courts as well. In the third chapter, applicable law in insolvency process including a foreign element in Turkish Insolvency Law and the suitability of the domestic rules regarding jurisdiction of the court in insolvency process including a foreign element were examined in light of Turkish doctrine and Turkish case law. Key Words: jurisdiction of the court in insolvency process including a foreign element, universality system, territoriality system, modified-universality system, Insolvency Regulation of European Union, center of main interest, main insolvency procedure, secondary procedure.