Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Uğur Işık
Danışman: ALİ SATAN
Özet:‘Diyarbakırlı Cemilpaşazade Ailesinden Kadri Cemilpaşazade’nin Hayatı, Faaliyetleri (1891–1973)’ konulu çalışma, Osmanlı Devleti sınırları içerisinde yaşayan Kürt asıllı vatandaşların 19. yüzyıldan itibaren geçirdiği sosyal ve siyasal dönüşümlerden başlayarak, 20. yüzyılın öne çıkan Kürt milliyetçilerinden biri olan Kadri Cemilpaşazade’nin hayatını incelemektedir. 20. yüzyıl, Kürt milliyetçiliğinin yavaş yavaş filizlenmeye başladığı bir dönem olmuştur. Özellikle Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra çöken imparatorluğun küllerinden yeni bir ulus inşası için harcanan çabalar Doğu Anadolu’da birtakım yerel isyanlar şeklinde tecessüm etmiştir. Milliyetçi fikirleriyle Kürt toplumunu etkilemeye yönelik olarak aktif bir rol oynamaya çalışan Kadri Cemilpaşazade, Cumhuriyet Dönemi’ndeki yerel Kürt isyanlarının bir kısmında ya doğrudan ya da dolaylı olarak yer almış ve kimi ayrılıkçı mücadelelere destek vermiştir. Bağımsız bir Kürt devleti tahayyülünde olduğundan, sadece Türkiye’de yaşayan Kürtlerin değil, komşu ülkelerde de meskûn Kürtlerin bağımsızlığı için çalışan birtakım Kürt örgütlerine destek vermiş ve uzun yıllar boyunca bu çabasını sürdürmüştür. Fakat tüm bu çabaları neticesinde hiçbir zaman başarı gösterememiş ve amacına ulaşamamıştır. Kadri Cemilpaşazade’nin yaşamının incelendiği bu tez, dört bölümden oluşmaktadır. Girişte Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküş sürecinde Kürt milliyetçiliğinin doğuşunun ve cumhuriyetle beraber yükseliş sürecinin anlatıldığı bu tezin birinci bölümünde, Cemilpaşazade ailesinin kökeni ve Diyarbakır yöresindeki etkinliği ile Kadri Cemilpaşazade’nin çocukluğu, İstanbul’daki eğitim süreci ve buradaki siyasi faaliyetleri incelenmiştir. İkinci bölüm, Cemilpaşazade ailesi ve Kadri Cemilpaşazade’nin Birinci Dünya Savaşı ile Mütareke Dönemi yıllarında sergilemiş olduğu siyasi duruşu kapsarken; üçüncü bölümde, Cumhuriyet Dönemi’ndeki yerel Kürt isyanları ve bunlardan sorumlu görülen Cemilpaşazadelerin sürgüne gönderilmeleri işlenmiştir. Dördüncü bölüm ise, Kadri Cemilpaşazade’nin bazı Bedirhanzade ailesi fertleri ve diğer Kürt siyasetçileri ile beraber Suriye’deki siyasi faaliyetlerini, İran’da Mahabat Kürt Cumhuriyeti’ne geçişini ve Irak’ın kuzeyinde Barzanilerle olan ilişkilerini ihtiva etmektedir. ABSTRACT The Study ‘The Biography of Kadri Cemilpashazade from Cemilpasha Family in Diyarbakır (1891–1973)’ starts with the political and social changes that people have a Kurdish origin, lived within the border of the Ottoman Empire, got through since the 19th century, and research Kadri Cemilpashazade’s life, one of the most important Kurdish Nationalists in 20th century. 20th century was a period that Kurdish Nationalism started to push itself forward in every field.Especially the efforts to build a new nation from the ashes of a decadent empire after the World War I, showed itself as lokal revolts in East parts of Anatolia. Kadri Cemilpashazade who played an active role with his nationalists concepts during the Kurdish Nation’s construction, took part in some of the local Kurdish revolts directly and indirectly in the Republician Era and supported the process. As he was imagining a independent Kurdistan, he supported the Kurdish organizations which work for not only for the Kurds in Turkey but also the ones in neighbour countries and maintained his efforts for years. But all his efforts weren’t eneught to bring him succese. This thesis which examines the life of Kadri Cemilpashazade is composed of four parts.In the first part, the genesis of Kurdish Nationalism during the fall of Ottoman Empire, and the rise of the movement with the republician era is explained.It is also stated the roots of Cemilpasha family and activity in Diyarbakır distrist with the childhood of Kadri Cemilpashazade, his education and political actions in Istanbul. In the second part, the political attitude of Kadri Cemilpashazade and Cemilpasha family during the World War I and period of armistice and in the third part, it is discussed that the Kurdish revolts in republician era and the exile of Cemilpasha family as the responsible of the movement. In the forth part, it is explained that the political actions of Kadri Cemilpashazade with Bedirhanzade family and other Kurdish politicians and his join to Mahabat Kurdish Republician in Iran and his relations with Barzanis in North of Iraq.