Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İşletme Fakültesi, İşletme Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2005
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: GÖKBEN GÜLENOĞLU
Danışman: SİNAN ASLAN
Özet:TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜNDE TÜREV ÜRÜNLERİNE DAYALI İŞLEMLER VE MUHASEBESİ Dünya para piyasasını bütünüyle etkileyen ve sabit döviz kuru sistemine dayanan Bretton-Woods sisteminin 1973 yılında çöküşüyle, işletmeler finansal risk olgusuyla karşılaşmışlardır. Geleneksel finansal araçların bu riskleri karşılamada yetersiz kalması ve işletmelerin risk yönetimine verdikleri önem; türev ürün adı altında, Forward, Futures, Opsiyon ve Swap sözleşmelerinin gelişmesine neden olmuştur. Finansal türevler, günümüzde çeşitli nedenlerle sürekli ve yoğun dalgalanmalara maruz kalan finansal pazarların en ilgi çekici ürünlerindendir. Bu ürünler reel ekonomiye de başka türlü alınamayacak risklerin kontrolü imkanını sağlayarak riskli girişimlere olanak tanımaktadır. Türev ürünlerin diğer kullanım amaçları ise; borçlanma maliyetinin düşürülüp, borçlanabilme kapasitesinin arttırılması ve bu sayede firmaların net nakit akımlarının arttırılması amaçlarıyla da kullanılmaktadır. Türev ürünlerini kullanan gruplar arasında; riskten korunmacılar, spekülatörler ve arbitrajcılar bulunmaktadır. Türkiye'de, bu araçların kullanımı konusunda pek çok işletme henüz istekli değildir. Bunun nedeni, hem bu ürünlerin pek bilinmemesi hem de bu alanda yasal boşlukların varolmasıdır. Bu çalışma ile türev ürünlerinin bankacılık sektöründeki durumu incelenmiştir. Ülkemizde bankacılık sektöründe, türev ürünlerinin kullanımının yaygınlaşması çok boyutlu birçok koşulun bir araya gelmesiyle mümkün olacaktır. Bu koşullara örnek olarak ülke ekonomisinin genel yapısı gösterilebilir. Türkiye'de türev araçlardan yaygın olarak kullanılanlar; forward ve swaplardır. Futures ve opsiyonlar da sınırlı olarak bankalarca uygulanmaktadır. Yapılan araştırmalar, özel bankaların kamu bankalarına oranla türev ürünlerini kullanmaya daha açık olduklarını göstermektedir. Finansal türev ürünlerin muhasebeleştirilmesinde; ABD'de Finansal Muhasebe Standartları Kurulu ve Amerikan Sertifikalı Kamu Muhasebecileri Birliği tarafından uygulanan ve geliştirilen çeşitli standartlar vardır. Bunlar; FASB'ın 52,80,105,107,119 ve133 nolu standartlarıyla, Uluslar arası Muhasebe Standartları Kurulunun önerilerinden oluşmaktadır. Bu standartlarda türev ürünlerin Muhasebe kayıt ve raporlamalarına ilişkin açıklamalar ile, finansal tablo ve raporlara yansıtılması konusunda açıklamalar mevcuttur. Yine bu çalışma içerisinde, finansal türevlere ilişkin risk kavramı ve hedge muhasebesi incelenmiştir. Buna göre, hedge muhasebesi, riskin bulunduğu durumlarda uygulanabilen ve hedging faaliyetleriyle ilgili sorunların giderilmesinde amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Son bölümde de finansal türevlerin muhasebeleştirilmesi örnekler yardımıyla kayıtlandırılarak açıklanmıştır. Şarta bağlı yükümlülük olarak kabul edilen forward, futures, opsiyon ve swapların bilanço dışı kalemler olarak kabul edildiği ve bilançoda yer almadığı, bu işlemlerin finansal tablo dipnotlarında açıklanması gerektiği belirtilmiştir. Sonuç olarak, Türk Sermaye Piyasasında türev ürünlerinin yer almasıyla piyasanın canlılık kazanacağı ve etkin bir konuma geleceği ortadadır. Bunun için de türev ürünlerinin riski önlemedeki öneminin kavranması ve gerekli altyapının sağlanması gerekmektedir. PROCESSES LEANİNG TO DERİVATİVE PRODUCT İN TURKISH BANKİNG SECTOR AND ACCOUNTANCY Most of the companies faced with a financial risk while Bretton-Woods System which effected the World Fund Market completely and depended on stable foreign rate of ex-change collapsed in 1973. Current financial means were insufficient dealing with financial risks and also the companies attached high importance to the risks administrations. Hence, it caused developing of contracts of Forward, Futures, Option and Swap, under the name of derivative. Obtaining possibility in order to provide a balance between risk and returns and liquid property of derivative products in financial markets resulted to be given big consequence to those products world wide. Nowadays, the financial derivatives which experience permanent and frequent fluctuation due to several reasons are the most favourite products of financial markets. Those products provide the possibility of checking the risks that can never be accepted to the real-economy with any other way, so it gives opportunity for new risky enterprise. Other goals of the derivatives products in use are to enhance the capasity of getting into debt after decreasing of debt cost and to increase the net price trend of the companies. Groups who use the derivative products involve speculators, arbitragers and risky avoiders. Less companies in Turkey are meant to use of means yet. Because those products are not known much and addition to this there are law-blanks about the debate. Working on this subject, it's examined where the derivative products take place in banking sector. If we want the derivative products to be used prevalentely in our country we have to compound the variety of three-dimension conditions, for instance, general structure of country economy. The most prevalent derivative means in Turkey are Forward and Swap. Futures and Options are used limited by the banks also. Some researchs indicate that private-banks are more willing to using derivative products then public ones. Accounting the financial derivative products, there are several standarts which are continuously implemented and developed by Financial Accountancy Standardization Council and American Certificated Public Accountant Union in the USA. They consist of suggestions from International Accountancy Standardization Council and 52, 80, 105, 107, 119 and 133 standart numbers of FASB. In these standarts, explanations about accountancy recording and reporting exist and they're reflected to financial forms and reports. Risk concept and Hedge Accountancy of financial derivatives are examined on this project. According to this, Hedge Accountancy is the process which can be implemented in risky conditions and can be used for dealing with the problems about Hedge Studies. At the final part, accounting of financial derivatives is explained by giving examples Forward, Futures, Options and Swap which are accepted as liability attached to conditions are received as accounting out of balance sheet. They are not involved in the balance and emphasized that they should be pointed at financial forms. As a result of this study, it's clear to see that the derivative products taking place in Turkish Capital Market will cause the markets being more active, dinamic and effective. So it should be comprehended how important derivative products for avoiding the risk and should be provided sufficient infrastructural.