Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: İnci Yelda Şafakcı
Danışman: AHMET KANLIDERE
Özet:Rusya egemenliğindeki Kırım’ın Alupka şehrinde dünyaya gelen Hasan Sabri Ayvazov (1878-1938), Kırım Tatar hareketinin içerisinde hem aktif olarak bulunmuş hem de bu hareketin tanıtılması ve duyurulması amacıyla Vatan Hadimi, Hayat, Füyûzat, Tercüman ve Millet gibi dönemin önemli yayınlarında makaleleri olan en faal kişi olmuştur. Kırım, İstanbul ve Moskova’da aldığı eğitim sayesinde tarih, edebiyat, pedagoji gibi alanlarda kaleme aldığı yazıları ile halkı aydınlatmak ve Rusya Müslümanları arasında oluşan birliğe hizmette bulunmakta büyük çaba sarf etmiştir. Fikirlerine ve faaliyetlerine büyük saygı duyduğu İsmail Gaspıralı gibi dil ve din birliğinin tüm Türk dünyasını birleştiren unsurlar olduğuna inanan Hasan Sabri, yazılarını bu perspektifte yazmış, içerisinde bulunduğu gruplarda da bu fikri savunmuştur. Kırım Demokratik Cumhuriyeti’nin ilan edilmesine katkıda bulunan Ayvazov, aynı zamanda parlamento başkanlığı görevini üstlenmiş ve Kırım’dan İstanbul’a elçİ sıfatı ile gönderilmiştir. Kırım’a dair siyasi ve millî hareketlerin içerisinde sıklıkla gördüğümüz Hasan Sabri Ayvazov ne yazık ki hayatı, faaliyetleri ve eserleri ile daha önce kimsenin üzerinde durmadığı ya da unuttuğu bir şahıs olmuştur. Müstakil bir biyografisi bulunmayan Hasan Sabri’nin eserleri de daha önce bir araya getirilmemiş ve düzenlenmemiştir. Bu tez ile onun hayatına dair kapsamlı bir biyografinin ve kendi kaleminden çıkmış ama daha önce düzenli şekilde bir araya getirilip incelenmemiş eserlerinin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Hasan Sabri Ayvazov, Kırım Tatar Tarih Yazıcılığı, Kırım Tatar Basını, Kırım Tatar Millî Hareketi, Genç Tatarlar, Ceditçilik, Rusya Müslümanları Abstract Hasan Sabri Ayvazov, born in Alupka in Crimea, participated in Crimean Tatar Movement in the beginning of the 20th century and wrote articles in major newspapers of the Muslims of Russia, such as Vatan Hadimi, Hayat, Füyûzat, Tercüman and Millet in order to promote and disseminate the ideas of this movement. As a result of his education in Crimea, Istanbul and Moscow, he made great efforts for the union of the Muslims of Russia and to enlighten people by means of his articles in purviews such as literature, history and pedagogy. Believing that language and religion would combine the Turkic world as İsmail Gaspıralı, whose ideas and activities he respected so much, Hasan Sabri wrote his writings from this perspective and supported this idea in groups he attended. Contributing to the proclamation of the Democratic Republic of Crimea, Avyazov was also the president of the parliament and was sent to Istanbul from Crimea as an ambassador. Although he was a very important figure in the Crimean Tatar national movement, very little written about him. Therefore, this article aims at analyzing sources about his life and his activities. Key words: Hasan Sabri Ayvazov, the Crimean Tatar historiography, the Crimean Tatar press, Crimean Tatar National Movement, Young Tatars, Jadidism, the Muslims of Russia.