Konsolide bütçe harcamalarının yapısı ve gelişimi (1980-2002)


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2004

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Abdülkerim Özbek

Danışman: MEHMET ALİ ÖZBUDUN

Özet:

1980'lerden itibaren uygulamaya konulan ekonomik istikrar programlarıyla ekonomide yapısal değişikliğe gidilmiş ve ekonomimizin sahip olduğu olumsuzluklar giderilmeye çalışılmıştır. Tüm bu gelişmeler olurken kamusal harcamalara olan ihtiyaç sürekli artmış ve devlet bu konudaki planlarını bütçesine yansıtmaya çalışmıştır. Kamusal harcamaların miktarı tüm dünyada artan bir seyir seyretmektedir. Bu durumun ülke ekonomilerine bir çok açıdan etkisi bulunmaktadır. Kamusal harcamaların Türkiye ekonomisi için önemi de zamanla artmaktadır. Kamusal harcamaları yıllardır Türkiye ekonomisin sorunu olan enflasyonun sebeplerinden birisi olmasından dolayı da ayrıca önem taşımaktadır. Gün geçtikçe kamusal harcamalara olan gereksinimin artmasının yanı sıra kaynaklardaki ve gelirlerdeki yetersizliklerde yapılacak olan kamusal harcamaların daha titizlikle belirlenmesi gerekliliğini doğurmaktadır. Yapısal değişikliğin yoğun olarak yaşandığı Türkiye ekonomisinde bütçenin ekonomi üzerindeki etkisinin sağlıklı bir değerlendirmesini yapabilmek, bütçe gelir ve giderlerinin yapısını ve gelişimini incelemek çok büyük bir önem taşımaktadır. Bu çalışma ile 1980-2002 arası dönemdeki konsolide bütçe harcamaları ve bu harcamaların gelişimi anlatılmaya çalışılmıştır. 1980 sonrası finansal liberalizasyonla birlikte daha farklı mali ve ekonomik politikalar uygulayan Türkiye gerek iç gerekse dış şartların oluşturduğu zorluklarla uğraşmak zorunda kalmıştır. Bu da Türkiye ekonomisinde özellikle kriz dönemlerinde büyük zararlara ve tahribatlara sebep olmuştur. Konsolide bütçe içerisinde yer alan ve Türkiye ekonomisi içinde kamunun nispi büyüklüğünü gösteren kamu harcamaları, 1980 sonrası izlenen liberal politikaların kamu harcamalarındaki artışı frenleyici etkisine rağmen ülke içi siyasi, ekonomik ve sosyal birtakım olumsuz faktörlerin etkisiyle artmaya devam etmiş ve zaman içerisinde giderek artan bir trend göstermiştir. 1980-2000 yılları arasında; konsolide bütçe gelirleri, konsolide bütçe harcamalarını karşılayamadığı ve sürekli olarak konsolide bütçenin açıklar verdiğini görmekteyiz. 2000-2002 arası döneme ait konsolide bütçe rakamlarını incelediğimizde de kamu harcamalarındaki özellikle de cari harcamalardaki artışın devam ettiği gözlenmektedir. Genel olarak bakıldığında özellikle 1987 ve sonrası dönemde kamu harcamalarının ekonomimizdeki diğer makro büyüklükleri de olumsuz yönde etkileyici hale geldiği gözlemlenmektedir. Since 1980s economical obstacles are tried to be eliminated by the implementation of stabilization programs that caused structural changes in the economy. When these developments realized the need for public expenditure is increased day by day, and government tried to reflect these developments into her budget. The amount of public expenditure increases in all over the world. This situation has many impacts in the economic positions of the countries. The importance of public spending also increases for the Turkish economy. Public spending has also special importance for being one of the primary reasons for high inflation in Turkey. Other than the increasing need for the public expenditure, increasing scarcity in resources and decline in earnings creates need for determining public expenditure meticulously. To analyze the structure of the budget spending and incomes and also to analyze of the impact of the budget on the Turkish economy which experiences many intense structural reforms has crucial importance. This work has aimed to tell the budget expenditures between the 1980 and 2002, and also to show their developments in those years. After 1980 Turkey implemented different economical and financial politics with the financial liberalization program and also dealt with obstacles came from both outside and inside. This caused huge losses and damages especially in times of economic crisis. Public expenditures which show comparative value of public economy, are continued to increase despite the damping impact of the economic program that implemented after the 1980s, and some political, economical and social problems caused this increase in public spending continue until now. Between 1980 and 2000, it can be seen that government income is not enough to cover government spending and therefore consolidated budget gives continuing deficits. When we analyze the consolidated budget data in the years between 2000 and 2002, it can be realized that the increase in public expenditure especially in current expenditure continues. In general, it can be inserted from this work that especially after the 1987 the increasing amount of the public expenditure has many negative impacts on the macro economy of Turkey.