Özbekistan’ın tarımsal yapısı

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2002

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Eda Şener

Danışman: NURTEN GÜNAL

Özet:

447.400 km2'lik yüzölçümü ve 2000 yılı itibariyle 24.755.519'luk nüfusa sahip olan Özbekistan'ın ekonomik yapısı tarım ağırlıklı olup nüfusun yüzde 30'u tarım sektöründe çalışmaktadır. Tarıma ayrılan arazi toplam arazinin yüzde 10'u olup daha çok, sulanan arazilerde tarım faaliyetleri yapılmaktadır. Orta Asya'nın merkezinde yer alan Özbekistan'da tarıma elverişli arazinin büyük bir bölümünü, ülkenin güneybatısında bulunan Sirderya ve kuzeydoğusunda bulunan Amuderya vadileri ile doğuda bulunan Fergana ovası meydana getirir. Karasal iklime sahip olan ülkenin kuzeybatısını baştanbaşa Büyük Kızılkum Çölü kaplamaktadır. Doğuya gidildikçe yağışlar artmaktadır. Yazları uzun, sıcak ve kuraktır. Zirai faaliyetlerin çoğunluğunu pamuk ve hububat teşkil etmektedir. Özbekistan dünyanın dördüncü büyük pamuk üreticisi olup, hem kollektif hem de devlet çiftliklerinde yetişen pamuk, tarımsal üretimin gayrisafi değerinin yaklaşık yüzde 40'ını oluşturmaktadır. Hemen hemen tüm işlenmiş arazilerin sulanmasıyla son yıllarda tarımsal üretim de hızla artmıştır. Sulanan toprakların en önemli ürünü pamuk olup, toplam pamuk üretimi BDT üretiminin 2/3'ünün oluşturmaktadır. Diğer önemli tarım ürünleri ise pirinç, buğday, badem, meyve, üzüm ve ipektir. Pirinç üretiminde ağırlıklı paya sahip olup, Bağımsız Devletler Topluluğu'da üretilen pirincin yaklaşık yarısı ülkede üretilmektedir. Buğday ülkede üretilen başlıca ürün olmasına rağmen, tüketim ihtiyaçlarının sadece yüzde 25'ini karşılamaktadır. Özbekistan'da işlenmiş pamuğun büyük bir kısmı Bağımsız Devletler Topluluğu ile diğer Avrupa ülkelerine gönderilir. SUMMARY Economical structare of "Uzbekistan" which has an area of 447,400 sgurae kilometers and a population of 24,775,519 according to 2000 figures, is based on agriculture and 30 percent of population is engaged in this sector. About 10 percent of total land is assigned to partis are preferred. Suitable areas for agriculture in "Uzbekistan" which is situated at the middle of Central Asia are located in the valleys of Sirderya at the southeast, Amuderya at the northeast, and Fergana plain at the east of the country. Continental type of a climate dominates in the country which is covered by the Great "Kızılkum" desert at its northwest wholly. Rainfall increases towards the east. Summers are long, hot and arid. Mostly cotton and grain form the agricultural production. "Uzbekistan" is the fourth greatest cotton producer in the world and this product is raised in collective and state farms both and constitutes nearly 40 percent of agricultural outcome. In the past years with irrigation of almost whole of cultural land the production rate has increased considerably. The most important produce of irrigated areas is cotton which constitutes 2/3 ds of "BDT"s total cotton production. The other important crop types are rice, wheat, almond, fruit, grape and silk. The country is especially important in rice supplying almost half of "BDT"s total production. Although wheat is the principal crop it only meets 25 percent of country's consuruption. A great part of processed cotton is sent to "BDT" countries and Europe.