Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2012
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Mehmet Ay
Danışman: NURİYE GARİPAĞAOĞLU
Özet:Anahtar Kelimeler : Sapanca, Sapanca Gölü Havzası, Coğrafi Etüd, Sapanca Gölü Havzası, Marmara Bölgesi’nin Çatalca-Kocaeli Bölümü’nde yer almaktadır. Araştırma alanı 30°5'30" E - 30°21'00" E boylamları ile 40°47'20" N - 40°35'55" N enlemleri arasında yer almaktadır. Havzanın doğusunda Adapazarı Ovası, güneyinde Samanlı Dağları, kuzeyinde Kocaeli Platosu ve batısında İzmit-Sapanca Oluğu yer almaktadır. Sapanca Gölü Havzası, Sapanca Gölü ( 45,7 km² ) dahil toplam 267,2 km² yüzölçüme sahiptir. Sapanca Gölü Havzası’nı oluşturan arazilerde Paleozoik, Mesozoik, Tersiyer ve Kuvaterner’e ait formasyonlar yer almaktadır. Araştırma sahasının ana morfolojik ünitelerini; Samanlı Dağları, Kocaeli Platosu ve İzmit-Sapanca Oluğu oluşturmaktadır. Etüd sahası, Karadeniz ve Akdeniz ikliminin geçiş sahsı üzerinde yer almaktadır. Ancak özellikle havzanın güneyinde daha çok Karadeniz iklimine yakın özellikler görülmektedir. Dolayısıyla çalışma alanı ve yakın çevresinde nemli ve yarı nemli bir iklim hüküm sürmektedir. Sapanca Gölü, havzanın en önemli hidrolojik unsurudur. Havza, nemli bir iklime sahip olduğundan birçok sürekli ve mevsimlik akarsu tarafından drene edilmektedir. Özellikle havzanın güneyinde birbirine paralel şekilde akış gösteren beş önemli akarsu yer almaktadır. Sapanca Gölü Havzası’nı oluşturan sahada büyük toprak gruplarından, kireçsiz kahverengi orman toprakları, alüvyal topraklar, kolüvyal ve rendzinalar yer almaktadır. İnceleme alanındaki bitki toplulukları; nemli orman, kuru orman, maki ve psödomaki olmak üzere dört ana gruba ayrılır. Özellikle havzanın güneyi yoğun bir bitki örtüsü ile kaplıdır. Araştırma sahasının 2011 yılı itibariyle nüfusu 49760 kişidir. Nüfus artış hızında dalgalanmalar olsa da, genel olarak nüfus sürekli artmıştır. 1935-2011 döneminde araştırma sahamızın nüfusu yaklaşık olarak 4,8 kat artış göstermiştir. Nüfusun % 50’sini erkekler, % 50’sini de kadınlar oluşturmaktadır. Havza nüfusunun % 68’ini orta yaştakiler, % 23’ünü çocuklar ve gençler, % 9’unu da yaşlılar meydana getirmektedir. Nüfusun % 85’i şehirde, % 15’i de kırsal kesimde yaşamaktadır. Nüfus daha çok Sapanca Gölü çevresindeki ovalık alanlarda yoğunlaşmıştır. Samanlı Dağları havzanın en tenha yerleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Sapanca Gölü Havzası idari olarak bir ilçe merkezi ve 17 köyden oluşmaktadır. Bu köylerden 13’ü Sapanca İlçesi’ne, ikisi Sakarya-Serdivan İlçesi’ne ve ikisi de Kocaeli-Kartepe İlçesi’ne bağlıdır. Araştırma sahamızda yerleşmenin tarihi MÖ 1200’lü yıllara, Frigyalılar’ ın egemenliğine kadar uzanmaktadır. Saha Frigya, Bitinya, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı hâkimiyetinde kalmıştır. Sapanca Gölü Havzası’nda ekonomik yapı önceleri tarıma dayalı iken, günümüzde turizm ağırlık kazanmıştır. Sahanın İzmit ve Adapazarı gibi sanayi şehirlerine çok yakın olması, sanayi sektörünün gelişimini engellemiştir. Sahada daha çok gıda sanayi gelişmiştir. Bu sanayi kolunun yaklaşık yarısını, Sapanca Gölü’nün varlığına bağlı olarak doğal kaynak suyu dolumu yapan firmalar oluşturmaktadır. Araştırma sahamızın yaklaşık yarısı ormanlarla kaplıdır. Özellikle Samanlı Dağları çok yoğun bir orman örtüsü ile kaplıdır. Ancak havzanın muhafaza ormanı içinde yer alması, ormancılığın gelişimini engellemiştir. Havza çok eski tarihlerden bu yana önemli bir ulaşım güzergâhı üzerinde yer almaktadır. 1890 yılında havzadan tren yolunun geçmesi, 1950’li yıllarda E-5 Karayolunun yapılması ve 1989’da TEM otoyolunun açılması, havzada ulaşımı daha da geliştiren olaylardır. Keywords : Sapanca, Sapanca Lake Basin, Geographical Survey, .SUMMARY Sapanca Lake Basin is located in the Çatalca-Kocaeli section of Marmara region. Survey area is located between 3005’30’’ E – 30021’00’’ E longitudes and 40047’20’’ N – 40035’55’’ N latitudes. East of the basin Adapazarı Plain, south of the basin Samanlı Mountains, north of the basin Kocaeli Plateau and west of the basin İzmit-Sapanca Groove are located. Sapanca Lake Basin has a surface area of 267,5 km2 with Sapanca Lake(47,5 km2). Sapanca Lake Basin lands have Paleozoik, Mesozoik, Tersiyer ve Kuvaterner formations. The main morphological units of the survey area are Samanlı Mountains, Kocaeli Plateau and İzmit-Sapanca Groove. Survey area is located on the Black Sea and Mediterranean climate, the transition area. However, Black Sea climate is mostly seen especially in the south of the basin. Therefore humid and semi-humid climate prevails in the study area and the vicinity of the study area. Sapanca Lake is the most important hydrologhical fact of the Basin. Because of humid climate, the Basin is drained by many of continuous and seasonal strams. Especially, there are five important parallel streams are located in the south of the Basin. In the Sapanca Lake Basin area, there are calcareous forest soils, alluvial soils, colluvial and redzinals from big soils groups. Plant communities in the study area; moist forest, dry forest, scrub and pseudoscrub are divided into four main groups. Especially, south of the Basin is covered with dense vegetation. Population of the Basin was 49760 by the year 2011. Although the growth rate of population fluctuations, in general population increased consistently. The population of the survey area increased approximately 4,8 times during 1935-2011. % 50 of the male population, %50 of the female. Middle aged people % 68 of the Basin’s population, % 23 of children and youth, % 9 also ocur in the elderly. 85% of the population live in the city, 15% live in rural areas. The population is concentrated mostly in the lowland areas around the Sapanca Lake. Samanlı Mountains emerges as the most secluded places in the Basin. Sapanca Lake Basin consists a district administrative center and 17 villages. 13 of these villages depend on Sapanca District, 2 are Sakarya-Serdivan District and also 2 are Kocaeli-Kartepe District. The settlement date of the survey area dates back to 1200s BC and the sovereignty of Phrygians. Field had remained of Phrygia, Bithynia, Rome, Byzantine, Seljuk and Ottoman domination. In the Sapanca Lake Basin, while initially the economy based on agricultura, tourism today has gained weight. Such as the industrial cities of İzmit and Adapazari to be very close to the field, inhibited the development of the industrial sector. More developed in the field of food industry. Approximately half of this branch of industry, depending on the presence of Sapanca Lake is a natural spring water filling firms. About half of the survey area is covered by forests. especially over the Samanlı Mountains are covered with a dense forest. Because of forest protection of the Basin, inhibited the development of forestry. Since ancient times the basin is located on a major transportation route. In 1890, the railway to pass within the basin, E-5 highway in the 1950s made and In 1989, the opening of TEM motorway, improving access to events in the basin.