Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ZAFER İBRAHİMOĞLU
Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Cemil Öztürk
Eş Danışman: Ali Yılmaz
Özet:
Bu araştırmanın temel amacı, gayrimüslim azınlıkların Türkiye'de vatandaşlık ve vatandaşlık eğitiminine ilişkin görüş ve beklentilerinin ortaya konmasıdır. Bu temel amaç çerçevesinde çalışmada dört alt amaç belirlenmiştir; Katılımcıların, 1. Sosyal hayata ilişkin görüş ve beklentileri nelerdir? 2. Vatandaşlık politikalarına ilişkin görüş ve beklentileri nelerdir? 3. Vatandaşlık eğitimi politikalarına ilişkin görüş ve beklentileri nelerdir? 4. Geleceğe yönelik beklentileri nelerdir? Araştırmaya, ülkemizde resmikabul çerçevesinde azınlık statüsünde olan üç cemaat (Ortodoks Rumlar, Ermeniler ve Yahudiler) dâhil edilmiştir. Çalışma, nitel araştırma yöntemi ile tasarlanmış ve yürütülmüş olup katılımcıların belirlenmesinde kartopu örneklem tekniği kullanılmıştır. Kartopu tekniği ile öncelikle her cemaatten birer üyeye ulaşılmış ve bu üyelerin de yönlendirmesi ile cemaat içi diğer katılımcılara ulaşma imkânı olmuştur. Bu şekilde her katılımcıdan yeni bir katılımcı adayına ulaşılarak toplamda otuz dört katılımcıyla araştırma yürütülmüştür. Çalışmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış mülakat kullanılmış; katılımcılar ile yüz yüze gerçekleştirilen görüşmelerde araştırma soruları temelinde tartışmalar gerçekleştirilmiştir. Yarı yapılandırılmış mülakat ile elde edilen veriler, öncelikle yazıya dökülmüştür. Tüm görüşmelerin yazıya geçirilmesinin ardından metinler birden çok kez okunarak, konuya ilişkin bütüncül bir bakış açısının sağlanması hedeflenmiştir. Araştırmada, veri analizinde içerik analizi tekniği kullanılmış; görüşme metinleri, araştırma soruları da dikkate alınarak kategorik olarak incelenmiştir. Katılımcıların konuya ilişkin vermiş oldukları cevaplar, belirli bir düzen içerisinde kategorik olarak bulgular kısmında betimlenmiştir. Bunun yanı sıra katılımcıların söylemlerinden doğrudan alıntılar da yapılarak ortaya konan bulguların güvenilirliği desteklenmiştir. Araştırmada elde edilen bulgulardan hareketle, Türkiye'deki azınlıkların sosyal hayatlarında kimliklerinden dolayı büyük sorunlar yaşamadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmanın bir diğer alt amacı olan vatandaşlık politikalarına ilişkin ise katılımcıların büyük çoğunluğu, cumhuriyet dönemi politikaları kapsamında özellikle son on yılda büyük değişim ve dönüşümlerin yaşandığını; geçmişte azınlıkların ikinci sınıf vatandaş ve yerli ötekiler olarak görüldüğünü ancak günümüze gelindiğinde çok ciddi iyileşmelerin yaşandığını belirtmektedirler. Vatandaşlık politikalarının bir anlamda yansıma alanı olarak vatandaşlık eğitimi de yine araştırma kapsamında katılımcılar ile gerçekleştirilen görüşmelerde gündeme gelmiştir. Bu kapsamda katılımcıların özellikle ders kitabı, öğretim programları, öğretmenler ve okul iklimi temalarındaki tecrübelerinden de hareketle Türkiye'deki vatandaşlık eğitimine ilişkin görüş ve beklentileri tespit edilmeye çalışılmıştır. Elde edilen bulgular göstermektedir ki; ülkemizdeki azınlıklar, özelikle Milli Güvenlik, Tarih ve Sosyal Bilgiler derslerinde çeşitli sıkıntılar yaşamışlardır. Bu derslerin içeriklerinde yer alan Kurtuluş Savaşı, Milli Mücadele yılları ve Türkiye'nin stratejik konumu gibi konularda azınlıklar, tek taraflı bir anlatımın var olduğunu ve bu kapsamda da Ermeni, Rum ve Yahudilerin sürekli olarak hain, düşmanla işbirliği yapmış olan milletler olarak tasvir edildiklerini vurgulamışlardır. Bu durumun çözümüne yönelik katılımcıların ortak önerisi, ders kitaplarında tarih yazım dilinin çok yönlü ve birlikte yaşama kültürüne hizmet edecek şekilde olmasıdır. Araştırmada son olarak katılımcıların, araştırma konusu kapsamında, geleceğe yönelik görüş ve beklentileri tespit edilmeye çalışılmıştır. Katılımcıların ifadelerinden hareketle, azınlıkların Türkiye'deki vatandaşlık ve vatandaşlık eğitimi politikalarının yakın ve uzak gelecekte daha da iyi bir noktaya geleceğine, gelecekteki Türkiye'de azınlıkların daha eşit ve katılımcı birer vatandaş olarak yaşamlarını sürdürmeye devam edeceklerine inandıkları söylenebilir. Anahtar Kelimeler: Vatandaşlık, vatandaşlık eğitimi, ders kitabı, azınlık.