Kamu ve özel eğitim kurumlarında çalışan ortaöğretim fen bilimleri öğretmenlerinin iş doyumları ve öz yeterlik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ELİF KONAN

Danışman: ÖZGÜR KIVILCAN DOĞAN

Özet:

Bu araştırmada, kamu ve özel eğitim kurumlarında görev yapan ortaöğretim fen bilimleri (fizik-kimya-biyoloji) öğretmenlerinin iş doyumu ve öz yeterlik düzeylerini belirleyerek, bu değişkenler arasındaki ilişkiyi incelemek amaçlanmıştır. Ayrıca öğretmenlerin iş doyumu ve öz yeterlik düzeylerinin, çeşitli demografik değişkenlere (cinsiyet, yaş, eğitim durumu, öğretmenlikteki mesleki deneyim yılı, kurum türü, branş, mevcut kurumdaki mesleki deneyim yılı ve öğretmenliği kendi isteği ile seçme durumu) göre farklılık gösterip göstermediği incelenmiştir. Araştırma, amacına uygunluğu nedeniyle ilişkisel tarama modeline uygun olarak düzenlenmiştir. Araştırmanın örneklemini, 2016-2017 eğitim öğretim yılında Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı kamu ve özel eğitim kurumlarında görev yapmakta olan 200 gönüllü ortaöğretim fen bilimleri öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada araştırmacı tarafından hazırlanan ‘Kişisel Bilgi Formu’, Paul S. Spector (1985) tarafından geliştirilen ‘JSS İş Doyum Ölçeği’ ve Tschannen Moran ve Woolfolk Hoy (2001) tarafından geliştirilen ‘TTSES Öğretmen Öz Yeterlik Ölçeği’ kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS 20.0 paket istatistiki programında betimsel istatistik yöntemlerinden aritmetik ortalama, frekans, standart sapma ve yüzde işlemleri ile t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Scheffe testi, Kruskall-Wallis testi, Pearson momentler korelasyon katsayısı ve çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, ortaöğretim fen bilimleri öğretmenlerinin genel öz yeterlik ile öğrenci katılımını sağlama, öğretim stratejileri ve sınıf yönetiminde öz yeterlik inançlarının ‘oldukça yeterli’ düzeyde olduğu ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin öz yeterlik inançlarının, öğretmenlik mesleğini kendi isteği ile seçme durumlarına göre anlamlı bir farklılık gösterdiği saptanmıştır. Öğretmenlerin iş doyumu orta düzeyde olup; en çok çalışma arkadaşları, en az ise ücret boyutunda iş doyumuna ulaştıkları görülmüştür. Ayrıca öğretmenlerin iş doyumu düzeylerinin cinsiyet, yaş, kurum türü ve öğretmenlik mesleğini kendi isteği ile seçme durumuna göre anlamlı bir farklılık göstermiş olduğu saptanmıştır. Özel eğitim kurumlarında görev yapan ortaöğretim fen bilimleri öğretmenlerinin iş doyumu düzeyleri ile öz yeterlik inançları arasında orta düzeyde, pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Öz yeterlik inancı alt boyutlarının öğretmenlerin iş doyumunu yordayıp yordamadığını tespit etmek için yapılan regresyon analizi sonuçlarına göre, özel eğitim kurumlarında öğrenci katılımını sağlama alt boyutunun iş doyumu üzerinde pozitif yönde ve anlamlı düzeyde yordayıcı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. AABSTRACT The purpose of this study was to determine the job satisfaction and self-efficacy levels of the secondary science teachers (physics-chemistry-biology) who work in public and private schools and to investigate the relation between these variables. It was also examined whether the job satisfaction and self-efficacy levels of teachers differ according to various demographic variables. The relational screening model was used in this study. The sample of this research were 200 volunteer secondary school science teachers from public and private high schools in Bursa/Turkey in the 2016-2017 academic year. ‘Personal Information Form’ prepared by the researcher, ‘JSS-Job Satisfaction Scale’ developed by Paul S. Spector (1985) and ‘TTSES-Teacher Self-Efficacy Scale’ developed by Tschannen-Moran and Woolfolk Hoy (2001) were used in the research. SPSS 20.0 package statistical program were used to analyze the obtained data by means of mean, frequency, t-test, ANOVA, Scheffe test, Kruskall-Wallis test, Pearson moment correlation coefficient and multiple linear regression analysis. Findings from the research showed that secondary school science teachers self-efficacy in general and student participation, teaching strategies and classroom management were ‘quite adequate’ aspects. It was also determined that teachers’ self-efficacy beliefs showed a significant difference according to be volunteer to choose teaching profession. Teachers’ job satisfaction was in moderate level and colleagues had highest and the salary had lowest effect on their job satisfaction level. It was also found that the level of job satisfaction of the teachers showed a significant difference according to their gender, age, school type and teaching profession. According to the results of the regression analysis, it was concluded that ‘student participation’ in private high schools was the positive predictor of job satisfaction.