Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BELKIS DOĞAN
Danışman: Aziz Doğanay
Özet:AKKOYUNLU VE KARAKOYUNLU DEVLETLERİNDE MİMARÎ VE SANAT ÜSLÛBU Akkoyunlu ve Karakoyunlu Devletleri XIV. ve XV. yüzyıllarda Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve günümüz İran topraklarında hüküm sürmüş iki Türkmen devletidir. Söz konusu devletler, sınırların çok geçişken olduğu bu dönemde kitap sanatları alanında Bağdat, Şiraz ve Tebriz atölyelerinde üstün nitelikli eserler ortaya koymuşlardır. Kitap sanatlarında özgün bir üslûp geliştirdikleri öne sürülen Akkoyunlu ve Karakoyunlu devletleri mimarîde yeteri kadar inceleme konusu olmamıştır. Bu çalışmada mezkur devletlerin orijinal haliyle günümüze ulaşan bezemeli yapıları ele alınarak mimarî tezyinatta özgün bir üslûp gelişimi olup olmadığı incelenmiştir. Ayrıca kitap sanatlarında kullanılan Türkmen Üslûbu kavramı tartışılmıştır. Bu esnada mimarî tezyinatta uygulanan teknikler açıklanarak, süslemede yer alan motif ve kompozisyonlar incelenmiştir. Konunun görsel olarak desteklenmesi için fotoğraf ve çizimlere yer verilmiştir. İfade edilen yöntemlerle meydana getirilen Akkoyunlu ve Karakoyunlu Devletlerinde Mimarî ve Sanat Üslûbu başlıklı çalışmamızla, Anadolu ve İran arasında etkileşimin yoğun olduğu bir döneme katkı sağlanmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler : Akkoyunlu, Karakoyunlu, Türkmen, Mimari, Tezyinat, Sanat Üslûbu ABSTRACT ART AND ARCHITECTURAL STYLE IN AKKOYUNLU AND KARAKOYUNLU STATES Akkoyunlu and Karakoyunlu states were two ruler Turkmen states of the Eastern and Southeastern Anatolia in 14th and 15th century including territories of today’s Iran. These two states had revealed variety of high quality works of book arts in Bagdad, Shiraz and Tabriz, when states’ borders were quite transitive. Although works of book arts in the time of Akkoyunlu and Karakoyunlu have been defined as unique contributions to the art style, their architecture has been understudied. This study examines ornamental works in two states’ architecture, which are available today in their original versions, to discuss whether there was a unique style of ornament or not. In addition to that Turkmen style in book arts is also studied in detail. Techniques in architecture, motifs and compositions in ornament are analyzed as a part of general research. The study is also enriched through visual elements such as photos and drawings. The thesis, Art and Architecture Style in Akkoyunlu and Karakoyunlu States, aims to contribute the gap in the literature by illustration of intense interaction between Iran and Anatolia in that particular time period. Keywords : Akkoyunlu, Karakoyunlu, Turkmen, Architecture, Ornament, Art Style Anahtar Kelimeler : Akkoyunlu, Karakoyunlu, Türkmen, Mimari, Tezyinat, Sanat Üslûbu AKKOYUNLU VE KARAKOYUNLU DEVLETLERİNDE MİMARÎ VE SANAT ÜSLÛBU Akkoyunlu ve Karakoyunlu Devletleri XIV. ve XV. yüzyıllarda Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve günümüz Ġran topraklarında hüküm sürmüĢ iki Türkmen devletidir. Söz konusu devletler, sınırların çok geçiĢken olduğu bu dönemde kitap sanatları alanında Bağdat, ġiraz ve Tebriz atölyelerinde üstün nitelikli eserler ortaya koymuĢlardır. Kitap sanatlarında özgün bir üslûp geliĢtirdikleri öne sürülen Akkoyunlu ve Karakoyunlu devletleri mimarîde yeteri kadar inceleme konusu olmamıĢtır. Bu çalıĢmada mezkur devletlerin orijinal haliyle günümüze ulaĢan bezemeli yapıları ele alınarak mimarî tezyinatta özgün bir üslûp geliĢimi olup olmadığı incelenmiĢtir. Ayrıca kitap sanatlarında kullanılan Türkmen Üslûbu kavramı tartıĢılmıĢtır. Bu esnada mimarî tezyinatta uygulanan teknikler açıklanarak, süslemede yer alan motif ve kompozisyonlar incelenmiĢtir. Konunun görsel olarak desteklenmesi için fotoğraf ve çizimlere yer verilmiĢtir. Ġfade edilen yöntemlerle meydana getirilen Akkoyunlu ve Karakoyunlu Devletlerinde Mimarî ve Sanat Üslûbu baĢlıklı çalıĢmamızla, Anadolu ve Ġran arasında etkileĢimin yoğun olduğu bir döneme katkı sağlanmaya çalıĢılmıĢtır.