Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Ersin Oğuz
Danışman: MURAT YUSUF AKIN
Özet:Şirket esas sözleşmesine konulabilecek hükümlerden biri de 6100 sayılı Türk Ticaret Kanunu m.360 gereği imtiyaz sıfatını haiz, belirli grupların yönetim kurulunda temsil edilme hakkıdır. Bu imtiyaz ile anonim şirketlerde belirli pay gruplarına, özellik ve nitelikleriyle belirli bir grup oluşturan pay sahiplerine veya azlığa şirket yönetiminde söz sahibi olma, yönetime katılma imkânı tanınmaktadır. Şirket hissedarlarına yönetime katılma imkânı sağlayan bu hak, şirket yönetimini ve dolayısıyla şirketin geleceğini etkilediğinden anonim şirketler açısından önemli imtiyazlardan birisidir. Bu kapsamda çalışmamızda öncelikle bu hakkın tanımı yapılıp kapsamı çizilecek ve bu hakka ilişkin temel bilgilerin verilmesi amacıyla yönetim kurulunda temsil edilme hakkı bir kavram olarak ele alınıp hukuki niteliği ortaya konulacaktır. Bu temel bilgiler dışında belirli grupların yönetim kurulunda temsil edilme hakkının detaylı olarak açıklanması gerekmektedir. Bu doğrultuda öncelikle belirli grup kavramı açıklanıp, bu hakkın tanınması yöntemi ve bu hak için iii öngörülen kanuni ve iradi sınırlamalar ele alınacaktır. Son olarak ise belirli gruplara yönetim kurulunda temsil hakkı tanınan şirketlerde özel bir durum arz edebilecek birleşme, bölünme ve tür değiştirmenin incelenmesi yerinde olacaktır. Türk Ticaret Kanunu m.360’a göre belirli grupların yönetim kurulunda temsili, imtiyaz niteliğindedir. Türk Ticaret Kanunu sistematiğinde imtiyazlar kural olarak sadece paylara tanınırken, yönetim kurulunda temsil edilme hakkı ile ilgili istisnai bir hüküm getirilmiştir. Yine imtiyaz türlerine baktığımızda ikili bir ayrım olduğu görülmektedir; malvarlığına yönelik imtiyazlar ve yönetime yönelik imtiyazlar. Çalışma konumuz olan yönetim kurulunda temsil imtiyazı, uygulamada sık kullanılan yönetime yönelik imtiyazlardandır. İÇİNDEKİLER ÖZET .............................................................................................................................................. ii ABSTRACT ................................................................................................................................... iv TEŞEKKÜR ................................................................................................................................... vi KISALTMALAR ......................................................................................................................... xiii GİRİŞ .............................................................................................................................................. 1 BİRİNCİ BÖLÜM YÖNETİM KURULUNDA TEMSİL EDİLME HAKKI KAVRAMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ I. BİR ORGAN SIFATIYLA YÖNETİM KURULU ............................................................. 4 A. Genel Olarak .................................................................................................................... 4 B. Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukuki Durumu .................................................................. 5 C. Yönetim Kurulu Üyelerinin Seçimi ................................................................................. 8 1. Genel Kurul Tarafından Seçilmesi ............................................................................... 8 2. Yönetim Kurulu Tarafından Seçilmesi ......................................................................... 9 3. Esas Sözleşme ile Atanması ....................................................................................... 10 4. Kamu Tüzel Kişileri Tarafından Atanması ................................................................ 10 D. Yönetim Kurulu Üyelerinin Hakları ve Yükümlülükleri ............................................... 11 viii 1. Hakları ........................................................................................................................ 11 2. Yükümlülükleri ........................................................................................................... 14 II. YÖNETİM KURULUNDA TEMSİL EDİLME HAKKI ................................................. 19 A. İsviçre ve Türk Hukukunda Yönetim Kurulunda Temsil Edilme Hakkı ....................... 19 1. Türk Hukukunda Yönetim Kurulunda Temsil Edilme Hakkı .................................... 19 a. Genel Olarak ........................................................................................................... 19 b. ETTK Döneminde Yönetim Kurulunda Temsil Edilme Hakkı................................. 21 c. TTK Düzenlemesi .................................................................................................... 23 2. İsviçre Hukuku’nda Yönetim Kurulunda Temsil Edilme Hakkı ................................ 24 B. Bir Hakimiyet Aracı Olması .......................................................................................... 26 C. Yönetim Kurulunda Temsil Edilme Hakkına İhtiyaç Doğuran Nedenler ...................... 28 1. Genel Olarak ............................................................................................................... 28 2. Yabancılaşma Tehlikesi .............................................................................................. 29 3. Şirket Üzerinde Belirli Pay Sahiplerinin Kontrol Sağlaması veya Mevcut Kontrolün Korunması .......................................................................................................................... 30 4. Kamu Yararının Korunması ....................................................................................... 31 5. Yatırımcıları Teşvik .................................................................................................... 32 6. Azınlığın Korunması .................................................................................................. 32 D. Eşit İşlem İlkesi Karşısında Yönetim Kurulunda Temsil Edilme Hakkı ....................... 33 III. HAKKIN HUKUKİ NİTELİĞİ ..................................................................................... 35 ix A. Genel Olarak .................................................................................................................. 35 B. İmtiyazlı Pay Kavramı ve Tarihi Gelişimi ..................................................................... 36 1. İmtiyazlı Pay Kavramı ................................................................................................ 36 a. Terminolojik Problem ............................................................................................. 36 b. Kavramsal Problem ................................................................................................ 38 2. İmtiyazlı Payların Tarihi Gelişimi .............................................................................. 40 C. TTK’da Hakkın Hukuki Niteliği .................................................................................... 41 İKİNCİ BÖLÜM YÖNETİM KURULUNDA TEMSİL EDİLME HAKKININ TANINMASI VE YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SEÇİMİ I. HAKKIN TANINACAĞI GRUPLAR .............................................................................. 46 A. Belirli Pay Grupları ........................................................................................................ 47 B. Özellik ve Nitelikleriyle Belirli Bir Grup Oluşturan Pay Sahipleri ............................... 49 1. Genel Olarak ............................................................................................................... 49 2. Meslek veya İşletme Konusu Kavramı ....................................................................... 52 3. Belirli ve Somut Kişiye Yönetim Kurulunda Temsil Hakkının Tanınması ............... 53 4. Uygulamadan Örnek ................................................................................................... 55 C. Azınlık ............................................................................................................................ 56 1. TTK m.360 Bağlamında Azınlık Kavramı ................................................................. 56 x 2. Yönetim Kurulu Üyesi Seçiminde Birikimli Oy Sistemi ve Azınlık Açısından Yönetim Kurulunda Temsil Edilme Hakkı ile İlişkisi ....................................................... 57 II. HAKKIN TANINMA YÖNTEMLERİ ............................................................................. 60 A. Esas Sermaye Sistemini Kabul Etmiş Anonim Şirketlerde ............................................ 61 1. İlk Esas Sözleşme İle Tanınması ................................................................................ 61 a. Mutabakat Şartı ...................................................................................................... 62 b. Yönetim Kurulunda Temsil Hakkına İlişkin Hükmün Açık Bir Şekilde Sözleşmede Yer Alması ...................................................................................................................... 64 2. Esas Sözleşme Değişikliği İle Tanınması ................................................................... 66 B. Kayıtlı Sermaye Sistemini Kabul Etmiş Anonim Şirketlerde ........................................ 69 1. Kuruluştan Sonra Tanınması ...................................................................................... 70 a. Halka Kapalı Anonim Şirketlerde ........................................................................... 71 b. Halka Açık Anonim Şirketlerde ............................................................................... 74 C. Mahkeme Kararı ile ........................................................................................................ 78 D. Kanun Hükmü ile ........................................................................................................... 80 III. SINIRLAMALAR .......................................................................................................... 83 A. Genel Olarak .................................................................................................................. 83 B. Kamu Tüzel Kişileri ve Bazı Özel Tüzel Kişiler Lehine Olan Sınırlamalar .................. 84 1. TTK m.478/4 Hükmünün Gelişim Süreci .................................................................. 84 2. Kamu Tüzel Kişileri ve Bazı Özel Tüzel Kişiler Lehine Olan Sınırlama .................. 85 3. TTK m.478/4 Hükmünün Uygulanma Şartları ........................................................... 88 xi C. Özel Kanunlardaki Sınırlamalar ..................................................................................... 89 D. Esas Sözleşme ile Getirilen Sınırlamalar ....................................................................... 92 IV. YÖNETİM KURULUNUN SEÇİMİNDE UYGULANACAK YÖNTEMLER .......... 96 A. Yönetim Kurulu Üyelerinin Belirli Gruplar Arasından Seçilmesi ................................. 99 B. Yönetim Kurulu Üye Adaylarının Belirli Gruplar Tarafından Önerilmesi .................. 102 1. Genel Olarak ............................................................................................................. 102 2. Aday Önerme Toplantısı ve Nisaplar ....................................................................... 105 3. Önerinin Bağlayıcılığı .............................................................................................. 109 4. Aday Önerilmemesi veya Belirlenen Sayıdan Fazla Aday Önerilmesi .................... 112 C. Doğrudan Yönetim Kurulu Üyesi Atanması ................................................................ 114 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YÖNETİM KURULUNDA TEMSİL EDİLME HAKKI ÖZELİNDE BİRLEŞME, BÖLÜNME, TÜR DEĞİŞTİRME VE YÖNETİM KURULUNDA TEMSİL EDİLME HAKKININ İHLALİNİN SONUÇLARI I. BİRLEŞME, BÖLÜNME VE TÜR DEĞİŞTİRMEDE HAKKIN DURUMU............... 115 A. Birleşme ....................................................................................................................... 117 1. TTK Kapsamında Birleşme ...................................................................................... 117 2. Birleşmenin Bir Sonucu Olarak Yönetim Kurulunda Temsil Edilme Hakkının Akıbeti 119 B. Bölünme ....................................................................................................................... 124 xii 1. TTK Kapsamında Bölünme ...................................................................................... 124 2. Bölünmenin Bir Sonucu Olarak Yönetim Kurulunda Temsil Edilme Hakkının Akıbeti 125 C. Tür Değiştirme ............................................................................................................. 127 1. TTK Kapsamında Tür Değiştirme ............................................................................ 127 2. Tür Değiştirmenin Bir Sonucu Olarak Yönetim Kurulunda Temsil Edilme Hakkının Akıbeti.............................................................................................................................. 127 II. HAKKIN İHLALİNİN SONUÇLARI ............................................................................ 128 A. Genel Olarak ................................................................................................................ 128 B. İptal Davası ve Tedbir Kararı ....................................................................................... 132 1. İptal Davası ............................................................................................................... 132 2. Tedbir Kararı ............................................................................................................ 136 SONUÇ ....................................................................................................................................... 139 KAYNAKÇA .............................................................................................................................. 147 -------------------- One of the clauses that may be included in the articles of association of the company is the right to be represented in the board of directors of certain groups which have the title of concession as required by Turkish Commercial Code Art.360. With this privilege, joint stock companies give the opportunity to participate in the management to the certain share groups, shareholders that form a certain group with their characteristics and qualifications or minority groups. This right, which allows the company's shareholders to participate in management, is one of the most important concessions for corporations as it affects the management of companies and the future of companies. In this study, this right will be defined and its scope will be drawn. In order to give basic information, this right will be considered as a concept and its legal nature will be revealed. After these basics, the right to be represented on the board of directors of certain groups should be v explained in detail. In this context, first of all, the concept of a certain group will be explained and the method of recognition of this right and the legal and voluntary limitations envisaged for this right will be discussed. Finally, to examine the merger, division and change of type, which may present a special situation in companies that are entitled to represent the board of directors to certain groups, would be appropriate. According to TTK art.360, it is a representative privilege on the board of certain groups. While the privileges in the TTK system as a rule are granted only to the shares, an exceptional provision regarding the right of representation in the board of directors has been introduced. When we look at the concession types, there is a double distinction; monetary privileges and management privileges. The privilege of representation in the board of directors, which is our subject of work, is one of the privileges for the management which is frequently used in practice.