Osmanlı'nın Son Döneminde Kadı Yetiştiren Bir Okul: Medresetü'l-Kudât


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: FERDA ESENGÜN HASEKİOĞLU

Danışman: Kemal Yıldız

Özet:

Tanzimat Fermanı'nın 1839'da ilan edilmesi ile Osmanlı Devleti'nde birçok alanda yeni düzenlemeler yapılmıştır. Hukuk ve eğitim bu alanların başında gelmektedir. Eski hukuk sisteminin devamı ile birlikte, yeni kanunlaştırma hareketleri başlamış ve batıdaki örneklerine benzeyen Nizamiye Mahkemeleri kurulmuştur. Hem şeri mahkemelerde görev yapan kadıların daha iyi ve standart bir eğitim almalarını sağlamak, hem de nizamiye mahkemelerinde çalışacak, şeri hukukla birlikte hukuk bilgisine ve mevzuattaki kanunlara vakıf kadılar yetiştirmek amacıyla İstanbul'da kadılara özel bir ihtisas okulu kurulmasına karar verilmiştir. 1855 yılında bu amaçla Muallimhâne-i Nüvvâb kurulmuş, okul 1885'de Mekteb-i Nüvvâb'a, 1908'de Mekteb-i Kudât'a ve nihayet 1909'da da son ve en meşhur hali olan Medresetü'l-Kudat'a dönüşmüş, okulun eğitim sistemi de yaklaşık yetmiş yılı bulan bu süre boyunca değişip, yetkinleşmiştir. Okulun eğitiminde fıkıh ilmi hep ön planda tutulmuş, gerek okula giriş, gerek sınıf geçme ve gerek mezuniyet imtihanlarında başarılı olmanın en önemli şartı fıkıh derslerinde başarılı olmak olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte bir çok hukuk dersleri ile çeşitli yazı ve uygulama dersleri de okul müfredatında yer almıştır. Medresetü'l-Kudât kuruluşundan itibaren binden fazla mezun vermiş, bunlar Osmanlı Devleti'nin dört bir tarafında görev almış ve aralarından birçok önemli kişiler yetişmiştir. Osmanlı Devleti'nin bu ilk ve tek kadı okulu 1924'de medreselerin kapatılması ile birlikte kapatılmıştır. -------------------- In the Ottoman State, by the declaration of Tanzimat Reforms (Tanzimat Fermanı) in 1839, many regulations have been implemented in different areas. Law and Education were the main areas. While the sharia law was in use, new law-making efforts also started to develop. For example, Nizamiye Courts which have been similar to western courts have been founded. In order to give sufficient and standardized education to the sharia court judges (qadis) who would gain sharia knowledge along with western law knowledge and work for the Nizamiye Courts, establishing a specialized school for judges in Istanbul was decided. In 1855, the school was first opened as "Muallimhane-i Nüvvab", and renamed as Mekteb-i Nüvvab in 1885. It turned into Mekteb-i Kudat in 1908 and finally got its final and best-known name; Medresetü'l-Kudat (School of Qadis). Along with these changes, school's education has also been improved and evolved throughout its almost seventy year-long life. In the curriculum of the school, fiqh (sharia law) courses were considered essential to enter the school, to pass the classes and finally to graduate; since fiqh courses were main foundation of the school's education. However, along with law courses various writing and practice lessons were also included in the curriculum. More than one thousand candidate judges graduated from the school and many of them have been appointed to important administrative positions all over the country. Medresetü'l-Kudat, which was the first and sole judicial school in the Ottoman State, was closed along with other classic madrasah schools in 1924.