Sovyet sonrası dönemde Azerbaycan ve Gürcistan’da otoriterleşme ve demokratikleşme eğilimleri


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Lamia Mammadova

Danışman: ERHAN DOĞAN

Özet:

Bu tezin amacı Sovyet sonrası dönemde Azerbaycan ve Gürcistan’da otoriterleşme ve demokratikleşme eğilimlerini ve bu eğilimleri şekillendiren iç ve dış faktörleri incelemektir. Tez üç ana bolümden oluşmaktadır. İlk bölümde demokratik rejim, otoriter rejim ve hibrid rejim kavramları tanımlanmış ve bir rejimi otoriter veya demokratik yapan unsurlar üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde teorik çerçeve Gürcistan’a uygulanmış, iç ve dış faktörler bağlamında ülkedeki rejim “hibrid rejim” olarak incelenmiştir. 1991-2015 arası dönemi kapsayan bu araştırmada seçimler, sivil toplum, medya, hukukun üstünlüğü, yolsuzluk gibi iç faktörler ve Batı’nın demokrasi teşviki politikaları kapsamında demokratikleşmeye olan desteği, Rusya’nın demokrasi karşısında “engeli” gibi dış faktörlerin Gürcistan’da demokratikleşme eğilimlerine etkisi araştırılmıştır. Üçüncü bölümde Azerbaycan’da otoriterleşme eğilimleri ve otoriter düzen kurmayı kolaylaştıran iç ve dış faktörler incelenmiştir. Bu tezde Azerbaycan’daki yönetimin Gürcistan’dan farklı olarak Sovyet sonrası dönemde demokratik bir rejim kurma yolunda hiçbir önemli adım atmadığı ileri sürülmektedir. Bağımsızlık sonrası yapılan degişiklikler sadece kâğıt üzerinde kalmış, demokrasi adına gerçek reformlar yapılmamıştır. Gürcistan’dan farklı olarak, Azerbaycan’da otoriter rejimi güçlendirmek için çalışılmış ve bu adımlar yürütmenin yasama ve yargıya karşı sürekli güç kazanmasını, muhalefet güçlerinin susturulmasını, siyasi hakların kısıtlanmasını ve sivil toplum örgütlerinin ve medyanın bağımsızlıklarının sınırlandırılmasını beraberinde getirmiştir. Sonuç olarak çalışmamızda, Gürcistan ve Azerbaycan gibi Sovyet sonrası ülkelerin demokratikleşme açısından karşılaştırılması, yaşanan sorunlar ve çözüm önerilerine yer verilmiştir. Bu kapsamda söz konusu ülkelerde batılı anlamda demokratikleşmenin sağlanamadığı, otoriter veya hibrid rejimlerin varlığını koruduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Demokrasi, Otoriter Rejim, Rekabetçi Otoriterlik, Hibrid Rejim, Demokrasi Teşviki, Azerbaycan, Gürcistan, Seçimler, Muhalefet, Siyasi Katılım, Sivil Toplum, Medya, Yargı, Yolsuzluk. ABSTRACT The objective of this thesis is to analyze the authoritarianism and democratization tendencies in post-Soviet Azerbaijan and Georgia on a comprehensive basis and shed light on the domestic and international factors that has shaped these regimes. The thesis consists of three main parts. The first part of the study defines the concepts of democratic regimes, authoritarian regimes and hybrid regimes and provides the criteria to determine if a regime is democratic or authoritarian. The second part applies the theoretical framework to Georgia and regime in the country has been proposed as "hybrid regime". In this study, internal factors and external factors and their effects to the democratization process in Georgia between 1991-2015 have been researched. The third part deals with the factors that helped to strengthen authoritarian rule in the Azerbaijan. The main argument of this study is that the incumbent leadership in Azerbaijan has failed to take steps to establish democracy in the country in post-Soviet period, unlike Georgia. The changes that were introduced proved to be only decorative, they lacked substance. The government of the country has aimed at consolidating authority rather than establishing democracy and that his attempts to realize this aim resulted in the strengthening of executive branch in Azerbaijan at the expense of legislative and judiciary. Consequently Post-Soviet Azerbaijan and Georgia have been compared in terms of democratization. Keywords: Democracy, Authoritarianism, Competitive Authoritarianism, Hybrid Regimes, Democracy Promotion, Azerbaijan, Georgia, Elections, Opposition, Political Participation, Civil Society, Media, Rule of Law, Corruption.