Moritz Geiger ve Nicolai Hartmann'da estetik değerin temellendirilmesi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2007

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: HABİP TÜRKER

Danışman: ALİ DURUSOY

Özet:

MORITZ GEIGER VE NICOLAI HARTMANN'DA ESTETİK DEĞERİN TEMELLENDİRİLMESİ Geiger ve Hartmann kıta avrupası felsefesinde fenomenoloji geleneği içerisinde yer alan iki önemli filozoftur. Geiger fenomenolojik estetiğin kurucusudur. Onun en büyük amacı görüngübilimsellik temelinde estetiği bir bilim olarak inşa etmektir. Bu meyanda öncelikle estetik özne ve estetik nesne alanında bir temizlik yapılması gerekmektedir. Geiger'in temel programı estetik özne ve estetik nesne alanının aydınlatılmasıydı. birincisini gerçekleştirebildi. Ancak estetik nesne alanında yapmak istediklerini gerçekleştiremeden öldü. O bağımsız bir değerler estetiği kurmaya çalışmış, ancak çalışmaları sadece bir program olarak kalmıştır. Burada Hartmann'ı Geiger'in programının tamamlayıcısı olarak görüyoruz. Hartmann, Geiger'i estetik edim üzerine yaptığı çözümlemeleri takdir etmekle birlikte estetik nesnenin varlık tarzını ve yapısını açıklayamadığı için eleştirir. Ona göre estetik nesne niyetsel bir nesne olup ancak bir özneyle anlam kazanabilir. Estetik değer her ikisi için sanat yapıtındaki biricik bir şeydir. onda görünüşe çıkan en temel, yegane niteliktir. Hartmann bununla birlikte estetik değerin tam bir analizini kabul etmez. çünkü sanat eserinde bir çok değer görünüşe çıkar. Ama bunları adlandırmak için dilde yeteri kadar kelime yoktur. O yüzden onları genel değer kategorileriyle ifade ederiz. Estetik yargı meselesinde ise hem Geiger hem Hartmann, onun genel geçerliliği hususunda hemfikirdir. Bu genel geçerliliği Hartmann öznenin içten zorlanmasıyla açıklarken, Geiger estetik değerin estetik öznede değil bizatihi sanat eserinde bulunması olgusuyla açıklar. THE FOUNDATION OF AESTHETIC VALUE IN MORITZ GEIGER AND NICOLAI HARTMANN Geiger and Hartmann are two important philosopher who take place in continental philsophy. Geiger is founder of phenomenological aesthetics. The main aim of his is to instruct aesthetics as science in the phenomenological basicality. In this meaning one needs to clean up in the aesthetic subject and aesthetik object. The fundemental program of Geiger was to illuminate the areas of aesthetics subject and aesthetic object. He had realized first part of his program. but he's died not able to complete the second part. He had tried to found an indepentend asthetics, but his studies remained as a program. We see here Hartmann as a completer of Geiger's program. Although he apprieciates the strives of Geiger in aesthetic act, but he criticizes Geiger because he can not succed to reveal the existence attitude and structure of aesthetic object. According to him, aesthetic object is an intentional object, and it could gain mean with the aesthetic subject. For Hartmann and Geiger, aesthetic value is a uniqie, individuel thing whic appears in the work of art. But Hartmann doesnt accept the exact analyses of aesthetic value. Because many values appear in the work of art. And we dont have adequat words to name these values. therefore we express them in general value categories. Hartmann and Geiger agree that aesthetic judment has general validity. While Hartmann explains this validity with the inner forcing of the subject, Geiger explains it that aesthetic values is in the work of art.