Bir cumhuriyet kurumu olarak devlet tiyatroları, 1980 sonrası ortaya çıkan değişim politikaları ve devlet tiyatroları çalışanlarının geliştirdiği yeniden yapılanma politikaları


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Radyo, Televizyon ve Sinema Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2008

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SÜNDÜZ HAŞAR

Danışman: AYŞE BİLGE GÜRSOY

Özet:

Batılı anlamda ilk sahne sanatları - tiyatro eylemlerini antik Yunan toplumuna tarihlersek, sanatın desteklenmesinin de aynı tarihlerde başladığını söyleyebiliriz. 2500 yıl önce Yunan toplumunda sahnelenen gösteriler, ücret alan yazarları, oyuncuları, ödülleri ve sponsorlarıyla bu günküne oldukça benzer bir yapı gösteriyorlardı. Kültür ve sanat hayatında yaşanan büyük çalkantılara rağmen bu yapı, 20. yüzyılın son çeyreğine kadar sürmüştür. Devletin – sanat ilişkisinde, bütün ülkelerde farklı uygulamalar görülmektedir. İngiltere’de Arts Counsil, Fransa’da Kültür Bakanlığı, Almanya’da eyalet yönetimleri desteğin koordinasyonunu üstlenmişlerdir. Türkiye’de tiyatro alanında üretilen “Devlet Tiyatroları” da diğerleri gibi özgün bir modeldir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucuları, ümmet toplumundan yurttaş yaratma projesinde en önemli görevi eğitim kurumlarına vermişler, özellikle sahne sanatlarına bu alanda belirleyici bir rol biçmişlerdir. Böylelikle Devlet Tiyatroları bir yandan, örnek ve ideal sanat üretme görevini üstlenirken, diğer yandan tiyatro sanatını yurt çapına yaymak, sanatı bir ihtiyaç haline getirmek ve bu ihtiyacı karşılamak görevini yerine getirmeye çalışmıştır. Hızla büyüyen Devlet Tiyatroları’nda yapısal sorunlar yaşanacağı açıktır. Çalışanlar, yeni bir yapılanma modeller üretmiş, söz konusu modelleri hem sivil toplum kuruluşları aracılığıyla kamuoyuna, hem de çeşitli kurultaylarda Kültür Bakanlarına ulaştırmıştır. 2000’lere gelindiğinde istenilen yapısal değişiklikler hala gerçekleşmemiştir. Yapısal sorunlara siyasi otoritenin sürekli değişen politikaları ve Kültür Bakanlığının bir sanat kurumunun kaldıramayacağı türden müdahaleleri de eklenince, Devlet Tiyatroları’nın sorunları beklenmedik derecede büyümüştür. Yeni ekonomik politikalar, Türkiye’de devletin küçültülmesi öngörmektedir. Devlet Tiyatroları, son yıllarda, yapısal sorunları nedeniyle, verimsiz bir görüntü vererek ve bu küçültülme politikasının hedeflerinden biri haline gelmiştir. Çalışmamız boyunca, kuruluşundan bugüne Devlet Tiyatroları’nın gelişimi, yaşadığı yönetsel sorunlar ve çalışanlar tarafından geliştirilen yapısal değişim önerileri anlatılacak, sorunların nedenleri ve çözüm üzerinde durulacaktır. ABSTRACT Considering that theatre started in Ancient Greek, state's support for art started at the same period as well. Greek theatre, 2500 years ago, had a similar structure to theatre today thinking about the writers, directors and sponsors. The realationship between art and state is different in every country. Arts Council in England, Ministry of Culture in France, State Managements in Germany are responsible for the coordination of the state support. Turkey's "State Theatre" is a unique model system just like the others. Founders of the Turkish Republic wanted to create citizens from the religious community with education and stage arts have a big role in this plan. For this reason, the State Theatres had two duties: forming sample and quality theatres and make theatre imprtant for people as a need for them, and fulfill this need. The State Theatre grew fast fot this reason and had structural problems. The State Theatre artists worked on the new structure and informed the Art NGOs and asked for their help. The problems kept growing because the governments non-stop changes for cultural policies and The Ministry of Culture didn't adopt the required structural changes, although they interferred with the art direction. New aconomical politics suggested the government should support art less. Because of the structural problems, The State Theatres lost its quality. The State Theatres are having an exintence problem caused by all these issues. This piece of work is on the developments in The State Theatre after it has been found, the issues with the structural problems, new structural options formed by the artists and various solutions to these problems.