Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü, Türkiye
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Betül Kat
Danışman: Aydan Aydın
Özet:
Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) tanılı bireylerin sosyal etkileşim ve iletişim yetersizliklerini açıklayan teorilerden biri olan zihin kuramı, bir başkasının düşüncesini, niyeti veya isteğini anlayabilme yetisi olarak tanımlanmaktadır. OSB tanılı bireylerin zihin kuramı becerilerindeki yetersizlikleri nedeniyle araştırmacılar tarafından bu alana yönelik birçok müdahale programı geliştirilmiştir. Bu müdahale programlarının OSB tanılı bireylerin zihin kuramı becerileri üzerinde etkisine yönelik bütüncül bir yoruma ihtiyaç duyulması, bu araştırmanın problemini oluşturmaktadır. Bu kapsamda araştırmanın temel amacı, zihin kuramı müdahale programlarının OSB tanılı bireylerin zihin kuramı becerilerine etkisinin incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda araştırmada sistematik derleme ve meta-analiz yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmada belirli veritabanları ve anahtar kelimeler ile literatür taraması gerrçekleştirilmiştir. Tarama sonucunda ulaşılan çalışmalar dahil etme ve dışlama ölçütleri kapsamında değerlendirilmiştir. Araştırmaya dahil edilen 20 çalışmanın yıl, tür, dergi/üniversite, ülke, araştırma deseni, zihin kuramı eğitimi temaları, eğitim sunum şekli, oturum sayısı, oturum süresi, müdahale şekli, uygulayıcı, örneklem, cinsiyet, tanı, karşılaştırılan grup, ortam, ölçme araçları, genel etki, genelleme, takip ve sosyal geçerlilik temalarına yönelik betimsel analizi yapılmış ve ilgili çalışmalar What Works Clearinghouse (WWC) standartlarına göre değerlendirilmiştir. Betimsel analize dahil edilen ve uygun veri setine sahip 15 çalışma üzerinden ise meta-analiz ve alt grup analizleri yürütülmüştür. Comprehensive Meta-Analysis (CMA) programı üzerinden yapılan analizler sonucunda zihin kuramı müdahale programlarının OSB tanılı bireylerin zihin kuramı becerileri üzerinde orta düzey bir etkiye sahip olduğu bulunmuştur. Bununla birlikte yaş, deneysel desen, müdahalenin uygulanış şekli, müdahale oturum süresi ve müdahale oturum sayısı değişkenleri üzerinden alt grup analizleri gerçekleştirilmiştir. Alt grup analizleri sonucu bahsi geçen değişkenlerin zihin kuramı becerileri üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığı bulunmuştur. Elde edilen sonuçlar literatür ışığında tartışılmış ve ileriki araştırmalar için önerilerde bulunulmuştur.