Yeryüzünde Bozgunculuk Çıkarmaya Dair Âyetlerin Tefsir-İslâm Hukuku Çerçevesinde İncelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Sümmeyye Eraslan

Danışman: Abdulhamit Birışık

Özet:

Bozgunculuk ilk insandan bu yana insanın varlığı ve birbirleriyle ilişkisi çerçevesinde ortaya çıkan bir olgu olmuştur. Toplum farkı gözetmeksizin her zaman ve zeminde ortaya çıkan bozgunculuk fiili ve bizzet bozgunculuk olgusu Kur'ân-ı Kerîm'de farklı biçimlerde anlatılmış ve çeşitli kelimelerle ifade etmiştir. Kur'ân-ı Kerîm'de yer alan bozgunculukla ilgili fiilleri “bağy kavramı” altında değerlendirmek mümkündür. Kelime olarak değerlendirildiğinde bağy kendi içinde birden fazla anlamı barındırmakla birlikte öne çıkan anlam haddi aşmak şeklindedir. İslam hukukunda “devlete baş kaldırmak” ve “isyan” anlamlarında da kullanılan bağy tezimizin konusunu teşkil etmektedir. Aslında isyan fiili sadece devletle ilgili olmayıp devleti hem de toplumu ilgilendirmektedir.

Araştırmamızın birinci bölümünde bağy konusunu daha iyi anlamak için bu kelimenin ve eş anlamlılarının ihtiva ettiği manaları sözlüklerden çıkardık ve Kur’ân ayetleri üzerinden inceledik. Siyasi bağye işaret ettiği düşünülen Hucurât sûresinin 9. ve 10. âyetlerinin yorumlarını genel nitelikli önemli tefsirler üzerinden vermeye çalıştık. İkinci bölümde ise bu âyetlerin klasik dönem ahkâm tefsirleri ve fıkıh eserlerindeki yorumuna mezhepler etkisinde yer verdikten sonra modern dönemde ahkâm tefsirlerinde ve fıkıh eserlerinde konunun nasıl anlaşıldığına temas ettik. Bağy konusu ekseninde Kur'ân'daki ahkâm âyetlerini özel olarak ele alan müfesirlerin ne derece mezheplerin etkisinde kaldıklarını, ahkâm tefsirlerinin fıkıh eserlerinin üslûp ve yöntemlerini eserlerine ne kadar yansıttıklarını da ortaya çıkarmayı hedefledik.