Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İktisat Fakültesi, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2006
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BURCU MÜDERRİSOĞLU
Danışman: SELMİN KAŞKA
Özet:İstanbul kentsel rekabetin hızlanması ile birlikte, dünya metropolleri içinde ön plana çıkmaya başlamıştır. Bu konumda bir metropolün kentsel topraklarının oluşumu ve bölüşümü, metropolün karşı karşıya kaldığı ana sorunlardan biridir. Kentsel toprak rantının dönüşümünü ve yerel yönetimlerin rant üzerindeki etkilerini değerlendiren bu çalışma, 1980’lerden başlayan bir süreci incelemiştir. Kentsel rantın bileşenleri ele alınmaya çalışılmıştır. Planlama kararları, yerel projeler, yasal çerçeve, sermaye birikim süreci çerçevenin temelini oluşturmaktadır. Çalışma bütününde, seçilen örnek alan Beykoz’dur. Bu örnek alan sonuçları İstanbul’un makro kararları çerçevesinde ele alınmıştır. Beykoz İlçe’sinin seçilmesinin nedeni, İstanbul’un kentleşme sürecine paralel bir sürecin Beykoz özelinde tanımlanabiliyor olmasıdır. Örnek inceleme kapsamında arsa değerleri ve kentsel gelişim dinamikleri değerlendirilmiştir. Kent mekânı üzerinde verilen kararlar, sermaye yatırımları, bu kararlara bağlı göçler, sosyal ve siyasal yapıdaki değişimlerin kentsel toprak rantının oluşumunda önemli etkenler olduğu ortaya çıkmıştır. Kentlerde, sermaye birikim sürecinde, sermaye yatırımlarının artması, artı ekonomik değer yaratarak, kentleşme sürecini hızlandırmaktadır Sermayenin yatırım yaptığı alanlar ise arsa değerinin yüksek olduğu ve gelişim potansiyelinin olduğu kent parçalarıdır. Merkezi yönetim ve yerel yönetimler ise ülke ve kent ölçeğinde bu etkenleri yaratan ve yönlendiren temel kurumlardır. Bu kurumların en etkin aracı olan kent planları, kentte yaratılan rantın düzenlenmesinde etkili olan önemli araçlardır. Kamu yararı ilkesi ön planda tutularak yaratılan planlar oluşan rantların hakça paylaşımına neden olacaktır. ABSTRACT With the rise of competition between cities, Istanbul has begun to take an important place among the world metropolises. Creation and division of the urban land is one of the main problems that a metropolis such as Istanbul faces. This study evaluates the transformation of urban land rent and the impact of local governments on rent in Istanbul since late 80s. The components of urban land rent are evaluated in a wide perspective. Planning decisions, local projects, institutional framework, capital processes are the basic components of the evaluation framework. In the study, Beykoz District is selected as the case study area. The results of this case study are evaluated in the context of Istanbul’s master plan decisions. The selection of the case study is based on the fact that Beykoz District’s urbanization process has been parallel to Istanbul’s. The scope of the case study covers evaluation of the building plots and urbanization dynamics in the area. It has been concluded that decisions made on the urban area, capital investments, migration based on these decisions, changes in social and political structure are the important factors in the creation of urban land rent. In the cities, in the capital accumulation process, increase of capital investments accelerates the urbanization process by creating added value. The areas where capital invests are places with high urban land value and developing potentials. On the other hand, central and local governments are the main institutions that create and direct these factors in national and urban scale. The most effective tools that these institutions have are the urban plans. They are the most important means in the regulation of rent created in the cities. Plans prioritizing public benefit will lead to a fair distribution of urban rent.