Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: YAŞAR GÜVEN
Danışman: MÜNEVVER ÇETİN
Özet:LİDER ÖĞRETMENLERİN OKUL KÜLTÜRÜNE ETKİLERİ Bu çalışmanın amacı; devlet okullarında görev yapan okul müdürlerinin algılarına dayalı olarak lider öğretmenlik özelliği gözlemlenen öğretmenlerin okul kültürüne olan etkilerini ortaya çıkarıp bu doğrultuda uygulayıcılara ve araştırmacılara öneriler sunmaktır. Bu amaçla; resmi ilköğretim, ortaöğretim ve liselerde görev yapan öğretmen ve yöneticilerin okul kültürüne ilişkin görüşleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Genel tarama modelinde olan bu araştırma, 2013-2014 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde Kırklareli ili Lüleburgaz ilçe merkezindeki resmi ilkokul, ortaokul ve liselerde görevli ölçüt örnekleme yöntemi ile belirlenen 30 yönetici ve 108 öğretmen üzerinde gerçekleşmiştir. Araştırmanın amacına yönelik veriler, araştırmacı tarafından geliştirilen “Lider Öğretmen Kimdir?” formu ve lider öğretmenlerin okul kültürüne etkilerini belirlemek için Şişman (1994) tarafından geliştirilmiş “Örgütsel Kültür Anketi” ile toplanmıştır. Örgütsel Kültür Anketi, iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm; yönetici ve öğretmenlerin insan ilişkilerine, okul ve eğitime yönelik inançlarını ölçmeye yönelik 35 önermeden ve 5 boyuttan oluşmaktadır. İkinci bölüm; yönetici ve öğretmen algılarına göre örgüt kültürünün mevcut durumunu yansıtabilecek örgütsel uygulamalara ilişkin başlıca değişkenler belirlenmiştir. Bu bölüm, 25 önermeden ve tek bir boyuttan oluşmaktadır. Araştırmanın amacına yönelik olarak kullanılan ölçek katılımcıların kullanımına sunulmuştur. 138 katılımcının doldurduğu anketlerin tamamı araştırma kapsamında istatistiklere dâhil edilmiştir. Ölçeklerden elde edilen verilerin istatistiksel analizleri SPSS 15,0 (Statistical Program for Social Sciences) paket programları kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın değişkenleri için, verilerin analizini olumsuz yönde etkileyecek olan uç değerler belirlenerek istatistiksel analizlere dahil edilmemiştir. Uç değerlerin tespit edilip elenmesi işleminden sonra, Kolmogorov Smirnov – Shapiro-Wilk Normal Dağılım testi uygulanmıştır. Bu araştırmada erkek yöneticilerin, kadın yöneticilere göre insan doğasıyla ilgili önermelere katılım düzeylerinin daha fazla olduğu bulgusuna ulaşılmaktadır. Ayrıca öğrenim durumu lisansüstü olan yöneticilerin insan doğası ile ilgili önermelere katılım düzeyleri, öğrenim durumu lisans olan yöneticilere göre anlamlı derecede daha fazla olduğu, lisede görev yapan yöneticilerin insan ilişkilerinin doğası ile ilgili önermelere katılım düzeyleri, ortaokulda görev yapan yöneticilere göre anlamlı derecede daha fazla olduğu, kadın olan öğretmenlerin, insan-çevre ilişkileri ile ilgili önermelere katılım düzeyleri, erkek olan öğretmenlere göre anlamlı derecede daha fazla olduğu, kadın olan öğretmenlerin, insan doğası ile ilgili önermelere katılım düzeyleri, cinsiyeti erkek olan öğretmenlere göre anlamlı derecede daha fazla olduğu, öğrenim durumu lisans ve lisansüstü olan öğretmenlerin, ön lisans olan öğretmenlere göre insan-çevre ilişkileri kapsamında sosyal çevreyle ilişkilerle ilgili önermelere katılım düzeyleri daha fazla olduğu, mesleki kıdem yılı 6-10 yıl olan öğretmenlerin, diğer mesleki kıdem yılındaki öğretmenlere göre insan-çevre ilişkileri kapsamında sosyal çevreyle ilişkilerle ilgili önermelere katılım düzeyleri daha fazla olduğu, okul kıdem yılı 6-10 yıl ve 20 ve üstü yıl olan öğretmenlerin, okul kıdem yılı 11-15 yıl olan öğretmenlere göre eylemlerin doğası kapsamında iş ve çalışmayla ilgili önermelere katılım düzeyleri daha fazla olduğu, Kademesi ortaokul olan öğretmenlerin, kademesi ilkokul ve lise olan öğretmenlere göre insan-çevre ilişkileri kapsamında sosyal çevreyle ilişkilerle ilgili önermelere katılım düzeyleri daha fazla olduğu, kademesi ilkokul olan öğretmenlerin, kademesi lise olan öğretmenlere göre eylemlerin doğası kapsamında iş ve çalışmayla ilgili önermelere katılım düzeyleri daha fazla olduğu, yöneticilerin öğretmenlere göre insan-çevre ilişkileri kapsamında sosyal çevreyle ilişkilerle ilgili önermelere katılım düzeyleri daha fazla olduğu ve yöneticilerin, öğretmenlere göre okul kültürü algıları anlamlı derecede fazla olduğu bulgularına ulaşılmaktadır. Araştırmada elde edilen bulgulardan yola çıkarak; okul kültürünü direkt etkileyebilecek kararları yöneticiler alırken mutlaka okuldaki öğretmenlerin fikirlerini sormalı ve gerekirse değiştirilmesi gerekenleri ortaya koymaları, lider öğretmenlerdeki meslekleriyle ilgili adanmışlık duygularını ele alan çalışmalar yapılması, öğretmenlerin mesleki gelişimleri için düzenlenen hizmet içi eğitim çalışmalarının hangi alanlarda yapılabileceği ile ilgili lider öğretmenlerin fikirleri doğrultusunda çalışmalar yapılması, lider öğretmenlerin okullarda yönetici olmalarının okul kültürüne olan katkılarını ne yönde etkilediği ile ilgili araştırmalar yapılması, yöneticilerde hizmetkâr liderlik konusu ile ilgili daha ayrıntılı araştırmalar yapılması, okullarda yapılan öğretmenler kurulu toplantılarının daha verimli olarak nasıl yapılabileceği konusunda lider öğretmenlerin düşüncelerini ele alan araştırmaların yapılması, öğretmenlerle ilgili kararlar alınırken hangi kademede kaçıncı sınıflarda derse girdiklerine varıncaya kadar ayrı düşünülmesi, öğretmenlerin profesyonel gelişimlerini teşvik edici kariyer basamakları (uzman öğretmenlik ve başöğretmenlik gibi) uygulamasının tekrar yönetmeliğe girmesi, yöneticilerin öğretmenlerle çalışırken, onların mesleki kıdemlerinin ayırt edici özelliklerini ayrıntıları ile bilerek davranışlarda bulunmaları ve aralarında liderlik özelliği gösterenlere uygun bir iletişim dili kullanmaları, MEB bünyesinde taslak aşamasında olan 8 veya 12 yılını dolduran öğretmenlere uygulanması düşünülen rotasyon çalışmasının aslında 10 yılını dolduran öğretmenlere uygulanması öneriler içinde dile getirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Yönetici, Lider Öğretmen, Okul Kültürü. ABSTRACT EFFECTS OF LEADING TEACHERS ON SCHOOL CULTURE The aim of this study is to find out the effects of teachers who have leading features on the school culture, accordingly to offer suggestions to researchers and practioners based on the perceptions of school principals who work in public schools. Fort that purpose, the opinions of teachers and principals who work in state primary, secondary and high schools about the school culture have been tried to determine. The present research which is based on general screening model was conducted with 30 principals and 108 teachers whom were chosen by the criterion sampling method from state primary, secondary and high schools in 2013-2014 academic year in Lüleburgaz, Kırklareli. Data for the purpose of the study was colleceted by “Who is the leading teacher? " form which was developed by the researcher and by the "Organizational Culture Survey” which was created by Şişman(1994) to determine the effects of leading teachers on the school culture. Organizational Culture Survey consists of two parts. The first part consists of 5 dimensions and 35 items to investigate the perceptions of the principals and teachers towards human relations, school and education. The second part involves just one dimension and 25 items to reflect the current state of organizational culture on organizational practices according to administrators and teachers perceptions by identifiying basic key variables. The scale used for the purpose of the study was presented to the participants. All of the questionnaires filled by the participants were included in the statistics. The data gathered from the participants through a questionnaire were analyzed by using the Statistical Package for Social Sciences (SPSS 15.0) software program. For the variables of the study , extreme values were determined which adversely affect the analysis of the data and were not included in the statistical analysis. After the process of the elimination of the extreme values, Kolmogorov -Smirnov - the Shapiro-Wilk normal distribution test was applied. In this study, the participation level of male principals were higher than female in terms of the propositions about human nature. Moerover, the participation level of postgraduate principals in the propositions about human nature was significantly higher than the principals who have undergraduate academic degree, the participation level of the principals who work in high schools in the propositions of the nature of human relations was higher than the principals who work in secondary schools, the participation level of female teachers in the propositions about human-nature relations was significantly higher than male teachers, the participation level of female teachers in the propositions about human nature was significantly higher than male teachers, the participation level of undergraduate and postgraduate teachers was significantly higher than the teachers in associate degree in terms of human-nature relations, the participation level of the teachers who had a 6-10 years professional seniority was higher than the other teachers with different Professional seniority in the relationship with the social environment in terms of human-nature relations, the participation level of the teachers who have 6-10, 20 and above professional seniority was higher than the teachers who have 11-15 years Professional seniority within the nature of the actions, work and work -related propositions, the participation level of the secondary school teachers in the propositions about the relationship with the social environment in terms of human-nature relations was higher than the teachers of primary and high school, the participation level of the primary school teachers in the the work and work-related propositions regarding the nature of the actions was higher than the teachers of high school, the participation level of the principals in the propositions about the relationship with the social environment in terms of human-nature relations was higher than the teachers and the perceptions of the principals towards school culture were significantly higher than the teachers. Based on the findings obtained in this study, while the principals are making decisions that could affect the school culture directly, the opinions of the teachers in the school should be taken into consideration and if needed, the teachers could put forth the things that should be changed, doing studies that are dealing with the devotional feelings of the leading teachers and their vocational fields, doing studies upon the leading teachers’ ideas to decide in what areas in-service teachers' training activities for the professional development of the teachers can be made, doing research in what aspect the benefits of the leading teachers being principals in schools affect the school culture, more depth researches should be done on the subject of servant leadership in administrators, doing field studies by taking the opinions of the leading teacher into consideration on the subject of how to do the teachers board meetings more productive at school, while making decisions about the teachers, their teaching classes should be taken into consideration seperately, the practice of promoting the professional development of teachers’ satisfactory career steps ( such as specialist teachers and headmaster ) should be back into the regulation, while the principals are working with teachers, they should behave accordingly knowing in detail the distinctive features of their seniority and they should use appropriate language for communication with them who have leadership qualities, a rotation work expected to be applied to teachers who complete the 8 or 12 years, at the draft stage of the Education Ministry of thought actually should be applied to teachers who complete the 10 years was expressed in suggestions. Keywords: Manager/Principal, Leading Teachers, School Culture.