Ahmed-i Da’i Tercüme-i Tefsir-i Ebu’l-Leysi Semerkandi [142/188b-195b] [143/01a-50a]: giriş-metin-dizin-tıpkıbasım


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2008

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Pınar Vursun

Danışman: GÜLDEN SAĞOL YÜKSEKKAYA

Özet:

Bu tez, Tercüme-i Tefsîr-i Ebu’l-Leys-i Semerkandî adlı eserin Nuruosmaniye Kütüphanesi’nde 297.1=94.35, 140-143 numarasıyla kayıtlı bulunan 142 numaralı cildinin 142/188b-142/195b varakları ile 143 numaralı cildinin 143/01a-50a varakları üzerinde yapılmış bir dil çalışmasıdır. Eser Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait olup Ahmed-i Dâ‘î tarafından Arapçadan yapılmış bir tercümedir. Eserin istinsah tarihi hicri 1204-1206 yılları olup müstensihi İbrahim b. Yusuf’tur. Bu çalışma Giriş, Metin, Dizin, Tıpkıbasım olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, Ahmed-i Dâ‘î ve Ebu’l-Leys-i Semerkandî ile ilgili bilgiler yer almaktadır. Tercüme-i Tefsir-i Ebu’l-Leys-i Semerkandî adlı eser ve bu eserin nüshaları, incelediğimiz nüshanın özellikleri ile ilgili bilgiler ve incelediğimiz nüshanın sahip olduğu imla ve dil hususiyetleri üzerine yapılan tespitlerimiz de bu bölümde verilmiştir. Metin bölümünde, eserin 142/188b-142/195b ile 143/01a-50a varakları arasındaki bölümünün transkripsiyonlu metni ile yine eserin bu bölümünde yer alan ayet, hadis ve diğer Arapça ibarelerin Arap harfleriyle yazılmış şekli verilmiştir. Dizin bölümünde, metin bölümünde transkripsiyonu yapılmış yani metinde geçen tüm kelime ve kelime grupları, metinde kullanıldığı anlamlarla birlikte verilmiştir. Tıpkıbasım bölümünde ise metnin karşılaştırılmasını sağlamak amacıyla, çalışmaya konu olan bölümün tıpkıbasımı verilmiştir. ABSTRACT This thesis is a language study based on the work named Tercüme-i Tefsîr-i Ebu’l-Leys-i Semerkandî which is located in Nuruosmaniye Library, and registered under the number 297.1=94.35, volume 142, issues 142/188b-142/195a and volume 143 issues 143/01a-50a. This work belongs to the Old Anatolian Turkish era and it was translated from Arabic by Ahmed-i Dâ‘î. Between the years 1204-1206 (A.H.), Ibrahim b. Yusuf prepared the hard copy of the work. This study has four sections: Introduction, Text, Index and Facsimile. In the Introduction section, the background information about Ahmed-i Dâ‘î and Ebu'l-Leys-i Semerkandî is included. Besides, the information about Tercüme-i Tefsir-i Ebu’l-Leys-i Semerkandî and the grammar and punctuation characteristics of the work have been provided. The text section includes the issues 142/188b-142/195a and 143/01a-50a of the work with proper transcription. Also, the verses from Quran and other Arabic utterances are given in Arabic. In the Index, each word and word groups that have been been transcribed in this study are provided with their meanings. Facsimile section includes the exact duplicate of the work to present a basis for text comparison.