Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Haluk Öner
Danışman: HARUN DUMAN
Özet:Yeni Türk Edebiyatında Kadıköy ismini taşıyan bu incelemede içeriğinde Kadıköy ya da semtleri bulunan, Kadıköy’le ilgili değinmeler olan roman, hikâye, anı, deneme, gezi ve şiirler ele alınmıştır. Yeni Türk Edebiyatının başlangıç tarihi olarak kabul edilen 19. yüzyılın ikinci yarısından günümüze kadarki süreçte edebiyatçılarımızın Kadıköy’ü ele alma nedenleri ve Kadıköy üzerine ürettikleri imajların tespiti araştırmamızın temelini oluşturmaktadır. Tanzimat döneminden itibaren edebi eserlerde yer almaya başlayan Kadıköy, yaşanan ya da edebi eserde anlatılan dönemlerin izlerini taşımıştır. Kadıköy’ün 19. yüzyıldaki toplumsal ve doğal yapısı edebi eserlere gerçekçi bir bakış açısıyla yansımıştır. Sergüzeşt romanında tasvir edilen köşk o dönemlerde Moda’da farklı mimari yapıdaki köşklerden birinin gerçekçi bir temsili olarak karşımıza çıkmaktadır. Kadıköy’ün az konutlu, sayı bakımından azınlıkların çoğunlukta olduğu sosyal ve sayfiye yeri oluşu, mesire yerlerinin bolluğu gibi doğal yapısını ve bu yapıdaki değişimleri kronolojik bir okumayla edebi eserlerden de takip etmek mümkündür. Gözlenen bu gerçekçi yaklaşımı Tanzimat’tan Cumhuriyete uzanan süreçte Kadıköy’ün ele alındığı eserlerde de görmek mümkündür. Cumhuriyet dönemine gelindiğinde 1930lu yıllardan sonra yaşanmaya başlanan değişim, 1960lı yıllara gelindiğinde ivme kazanmış, Kadıköy’ün sosyal ve doğal yapısı büyük ölçüde değişmiştir. Bu değişimin yansımaları edebi eserlerde karşılık bulmuş, geriye dönüşler daha sık yapılmaya başlanmıştır. Kurgusal yapılı roman ve hikâyelerde, yazarın kendisinin ve gerçeklik payının azımsanmayacağı anı ve denemelerde, öznellik ve imgesel bir anlatım barındıran şiirlerde görülen geriye dönüşler geçmişi özleme duygusu ve nostalji kavramıyla birlikte çözümlenir hale gelmiştir. Cumhuriyet sonrası yazılan edebi eserlerde tek bakış açısı geriye dönüş ve geçmişi özleme üzerine temellendirilmemiştir. Yanı sıra Kadıköy, ait hissedilen, İstanbul’un bir parçası olarak görülen ya da görülmeyen, sanatçıların birbirleriyle ilişkisine içten bir boyut kazandıran bazen de tarihsel sürecin başından beri kent olma kimliğini taşıyan bir mekân olarak ele alınmıştır. ABSTRACT In this review article named “Kadıköy in New Turkish Literature,” novels, stories, memoirs, essays, and poems, the content of which includes Kadıköy or its neighborhoods, or in which there are references to Kadıköy, are analyzed. Our writers’ reasons for writing about Kadıköy since the second half of the 19th Century, which is considered as the beginning of New Turkish Literature, and the detection of the public opinion for Kadıköy constitute the basis of our research. . Kadıköy, which has appeared in literary works since Tanzimat Period, bears the traces of actual life, or the period that is described in the literary work. Kadıköy’s social and natural structure in 19th Century is reflected to literary works with a realistic point-of-view. In those times, the villa that is described in the novel “Sergüzeşt,” is a realistic representation of one of the architecturally various villas in Moda. It is also possible to follow Kadıköy’s natural structure through literary works by reading chronologically; it has less housing and more promenades and summer houses, where most of the people are minorities. This realistic approach can also be seen in works about Kadıköy written in the time between Tanzimat Period and the Republic Period. In the Republic Period, the change that started after 1930s, speeded up in 1960s, and affected greatly Kadıköy’s social and natural structure. The reflections of this change appeared in literary works, and flashbacks started to be done more frequently. In fictional novels and stories, the flashbacks, which are seen in poems with a subjective and imaginative narration, and in personal and realistic memories and essays, became solvable with the concepts of longing for the past and nostalgia. In the literary works written after the Republic Period, the single point-of-view was not based solely on flashbacks, nostalgia and longing for the past. Moreover, Kadıköy is analyzed as a place, to which some feel like they belong, which is sometimes seen as a part of İstanbul, and sometimes not, which adds a sincere dimension to artists’ relationships with each other , and which can be considered as a city since the beginning of the historical process.