Eyüp tekkeleri

---

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2012

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: NURAN ÇETİN

Danışman: Safi Arpaguş

Özet:

Anahtar Kelimeler : Tekke, Derviş, Tarikat, Şeyh EYÜP TEKKELERİ Türkler, târih boyunca fethettikleri ülkelerin imâr ve iskān faâliyetleri çerçevesinde o bölgelerdeki varlıklarını sürekli kılmak, halkla rahat diyalog kurmak, hâkimiyet kurdukları bölgelerin denetimini kolayca elde tutmak için, kısa sürede şehirlerden köylere kadar hemen her yerde câmi, tekke, medrese ve kütüphâne gibi kuruluşlar tesîs etmişlerdir. İstanbul’un fethi ile birlikte kurulan ilk sur dışı yerleşim birimi olan Eyüp’te, kuruluşundan günümüze kadar, siyâsî, ekonomik, sosyal, dînî, kültürel gelişme ve değişmelere bağlı olarak, mânevî dinamizmin sürekli artarak devâm ettiği görülmektedir. Bunda, Osmanlı döneminde inşâ edilen tekke ve medrese gibi eğitim ağırlıklı kurumların büyük etkisi olmuştur. Bu çalışma, İstanbul’un fethinden bugüne kadar yaklaşık 6 asırlık uzun bir zaman diliminde, Eyüp sınırları içinde faâliyet gösteren Osmanlı kültür ve medeniyetinin önemli müesseseleri arasında yer alan tekkelerin konumlarını ihtivâ etmektedir. Osmanlı döneminde Eyüp’ün gündelik hayâtına hareketlilik katan tekkelerin kuruluşu, geçirdiği târihî evreleri, bugünkü fizikî durumları ve tekkelerde etkinlik gösteren tarîkatlar, tekkelerin kurucuları, postnişînleri, şeyhlerin eserleri, önde gelen şahsiyetleri ulaşılabilen kaynaklar ışığında anlatılmaya çalışılacaktır. Keywords : Sheikhs, Temples, Dervish lodge, Dervish order ABSTRACT EYÜP DERVISH LODGES Throughout the history of their expansion into new lands and territories and the conquests of their peoples and settlements, the Ottoman Turks took great care to found institutions in these newly acquired cities and towns such as mosques, Islamic temples and libraries in order to perpetuate their existence, effectively communicate with the public and implement control over such areas within a short span of time. From its foundation up to the modern day, Eyup Sultan, which is the first 600 year old external vallation established with the conquest of Istanbul, has experienced a deep spiritual dynamism that has vigorously developed and evolved over time according to various political, economic, social and cultural factors. Educational institutions such as Islamic temples and madrassas have played a vital role in the evolution of such developments and changes. The primary aim of this study was to explore the various temples that have exerted such cultural and religious influences over the centuries, their foundations and progression throughout historical periods and stages, the cults and their various offshoots, their founders and associated spiritual leaders (sheikhs) along with the leading characteristics of their teachings and works in light of available and known references.