Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SERAP YILDIZ
Danışman: OSMAN SERHAT İREZ
Özet:Bilimsel okur-yazarlığın yaygınlaştırılmasında bilim tarihinin rolü ve önemi pek çok fen eğitimcisi tarafından dile getirilmiştir. Bugün fen eğitiminde öğrencilerin sadece bilimin sunduğu kavram ve prensipleri veya bilimin sunduğu bilgilerin uygulama alanlarını öğrenmelerinin yeterli olmadığı, bilimsel bilginin oluşturulduğu sosyal ve kültürel yapının da öğrenciler tarafından anlaşılması gerektiği genel olarak kabul görmektedir. Bu açıdan bakıldığında bilim tarihi, hem bilimsel içeriğin hem de bilimin doğasının öğretilmesinde kullanılabilecek potansiyel bir kaynak ve anlamlı bir öğretim stratejisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Diğer taraftan, eğitimdeki rolleri düşünüldüğünde, ders kitaplarının fen eğitiminin önemli bileşenlerinden birisi olduğu açıktır. Ders kitapları öğrenme ortamında birincil bilgi kaynağını oluşturmaktadır. Öğrenciler için öğretmenin dışında ve ötesinde en önemli eğitsel kaynaktır, öğretmen için ise çoğu zaman öğretim programın temsilcisidir. Pek çok öğretmen, özellikle yeni öğretmenler, derslerinin içeriğini ve akışını ellerindeki ders kitaplarına göre kurgulamaktadır. Buradan hareketle bu çalışma, Lise Biyoloji ders kitaplarında bilim tarihinin ne kadar ve nasıl kullanıldığını araştırmaktadır. Bu amaçla, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından liselerde ders kitabı olarak okutulması uygun görülmüş ders kitapları (9-12. Sınıf) incelenmiştir. Araştırmada nitel araştırma yaklaşımı benimsenmiş ve çalışma deseni olarak doküman analizi seçilmiştir. Her bir ders kitabı incelenirken öncelikle kitapların bilim tarihi bilgileri içeren bölümleri tespit edilmiş, dikkatlice okunmuş ve bu bölümlerin öğrenme ve öğretim açısından niteliği analiz edilmiştir. Analizlerde bilim tarihi hikâyelerinin niteliğini kavramsal, prosedürel ve bağlamsal alanlarda toplam 13 ölçüt kullanarak puanlama yapmaya imkân veren bir puanlama anahtarı kullanılmıştır. Araştırma sonucunda lise biyoloji ders kitaplarında kavramsal, prosedürel ve bağlamsal anlayış için bilim tarihine yer verildiği fakat bu kullanımın sınırlı olduğu görülmüştür. Kitaplarda prosedürel anlayış için bilim tarihi kullanıma daha çok önem verilirken, kavramsal ve bağlamsal anlayış için bilim tarihi kullanımının yetersiz olduğu bulunmuştur. ABSTRACT Science educators have repeatedly stressed the crucial role that the history of science (HOS) plays in building a foundation for scientific literacy. It is widely accepted that students need to understand not only the key concepts and principles of science, and how scientific knowledge is applied, but also the cultural and social contexts within which science is advanced. Therefore, the HOS is considered as a potential resource and a meaningful vehicle for both learning the content and developing understanding about the nature of science. On the other hand, textbooks are an influential component among the elements of school science, as they greatly influence the content taught. The textbook is accepted as the ultimate source of knowledge, provides the majority of instructional support beyond the teacher, and in many cases actually becomes the curriculum. Many science teachers, new teachers in particular, use the assigned textbook as their content outline and story line for their courses. Given this situation, the aim of this study is to assess the extent to which and how the HOS is utilized in Turkish biology textbooks. To this end, 9-12th grade biology textbooks which had been assigned by the Turkish Ministry of National Education as the primary textbook in all secondary schools were investigated. A qualitative oriented approach was employed and Document Analysis was used as the methodological framework for this particular research. For each textbook, the method of reviewing consisted of locating the chapter or section in which a historical episode was presented, reading that historical episode, and analyzing the quality of the episode in terms of learning and teaching. In analysis, a rubric investigating the quality of the HOS episodes in conceptual, procedural and contextual domains through 13 criteria were used. The results of the study revealed that although all textbooks under investigation included the HOS episodes for conceptual procedural and contextual learning, the extent and quality of the episodes were far from desired level. The HOS episodes were detected to be used particularly for procedural understanding and the conceptual and contextual understanding were generally neglected.