Kentlerde tarihî dokunun korunmasında yerel yöneticilerin rolü: İstanbul örneği


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2013

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Arif Emre Gündüz

Danışman: YÜKSEL DEMİRKAYA

Özet:

KENTLERDE TARİHÎ DOKUNUN KORUNMASINDA YEREL YÖNETİCİLERİN ROLÜ: İSTANBUL ÖRNEĞİ Hızlı şehirleşme ve artan nüfûsun etkisiyle tarihî ve mimarî eserler üzerindeki baskının artması, 20. yüzyıldan 21. yüzyıla miras olarak kalmış sorunlar arasında yer almaktadır. İslâm dünyasındaki mimarî eserler, yüzyıllarca vakıf sistemiyle korunmuş, ek bir tedbire ihtiyaç duyulmamıştır. Ancak özellikle 19. yüzyıldan itibaren bu sistemin zayıflaması ve arkeolojik kaçakçılığın artması ve dünya savaşlarının getirdiği yıkım gibi etkenler, kentlerin tarihî dokularının korunması anlayışının dünya ölçeğinde kurumsallaşmasına zemin hazırlamıştır. Ülkemizde ise gerekli mevzuatın oluşturulmasının ardından 2000’li yıllar bu konuda ciddî çalışmaların başladığı yıllar olmuştur. Mevzuat çalışmalarının yapılmasının ve merkezî idarece gerekli ödeneklerin ayrılmasının ardından, kentlerde tarihî dokunun korunmasında en önemli aşama, yerel düzeydeki kamu kurum ve kuruluşlarının yöneticilerinin konuya yaklaşımları, bakış açıları ve bilinç düzeyleri olmaktadır. Bu sebeplerle bu çalışmada, tarihî dokunun korunması anlayışının gelişim sürecinin ve konu ile ilgili uluslararası ve ulusal mevzuatın incelenmesinin ardından, ülkemizdeki sorumlu kurumlar ve sorumluluk alanları üzerinde durulmuştur. Daha sonra sorumlu kurumların İstanbul ölçeğinde yaptıkları çalışmaların genel bir değerlendirmesi yapılmış ve merkezî idarenin taşra birimlerindeki tarihî dokunun korunmasından sorumlu birimlerinin yöneticilerinin ve mahallî idarelerin bu konu ile ilgili sorumlu birim amirlerinin algı, beklenti ve görüşlerini ortaya koyan bir saha araştırması yapılmıştır. Saha araştırmasından elde edilen bulgularla SWOT (GZFT) analizi yapılmış ve konu ile ilgili yöneticilerin görüşleri ışığında değerlendirme yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Tarihî Dokunun Korunması, Yerel Yönetimler, İstanbul ABSTRACT THE ROLE OF LOCAL ADMINISTRATORS AT PROTECTION OF HISTORICAL STRUCTURES IN URBAN AREAS: ISTANBUL CASE Increased stress on historical and architectural works cased by rapid urbanization and population growth are the problems descended from 20th century to 21st century. Architectural works in Islamic world were protected by trust foundations and no additional measure was required. However since the system weakened as of 19th century and historical artifact smuggling and destruction cased by word wars lead up to institutionalization of the understanding of protecting historical structures of the cities worldwide. 2000s have become the age serious works on this subject started following preparation of the required regulations in Turkey. After regulations are prepared and central government appropriated necessary funds, the most important stages in protection of historical structures of the cites are approach by the directors of the public institutions and their viewpoint and conscious level. Therefore this study emphasizes on the responsible institutions and their areas of responsibilities in Turkey after examining international and national regulations and development process of the understanding protection of historical structures. Then works carried out by responsible institutions within Istanbul were evaluated and a site survey on perception, expectation and view of the directors of responsible units of the local governments and directors of the units of central government responsible for protection of historical structures of the rural area. SWOT (GZFT) analysis of the findings obtained by site surveys were carried out and an evaluation was performed under the light of viewpoints of the relevant directors. Keywords: Protection of Historical Structures, Local Governments, İstanbul