Feuerbach’ın din felsefesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2008

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Tamer Yıldırım

Danışman: İLHAN KUTLUER

Özet:

Bu tezde alman felsefeci Ludwig Feuerbach’ın din felsefesi ve bununla ilgili konular incelenmiştir. Feuerbach’ı doktora konusu olarak seçmemizin sebeplerinden biri çağdaş bazı Müslüman düşünürlerin Kelamı antropolojiye indirgemeye çalışması bunun içinde Feuerbach’ı referans kaynağı olarak almasıdır. Bir diğer sebep ise Karl Marx, Sigmund Freud gibi kendilerinden sonra insanların ateizme düşmesine sebep olan pek çok düşünürün düşüncelerinin kaynağı olması açısından önemli olmasıdır. Ülkemizde Feuerbach’tan bahseden kayda değer bir eser mevcut değildir. Bundan dolayı biz çalışmamızda sadece Feuerbach’ın din felsefesini değil bunun kaynaklarını ve etkilerinin hangi boyutlarda olduğunu, din ve bununla alakalı olan diğer düşüncelerini, eksik ve zayıf olduğu yönlerini eleştirel bir bakış açısıyla belirtmeye çalıştık. Bunu yaparken sadece hatalı olduğu yönleri bulmaya çalışmadık, bunun yanında haklı olduğu tarafları da belirttik. Tezimizde sırasıyla birinci bölümde Feuerbach’ın genel olarak biyografisini, din felsefesiyle ilgili görüşlerini etkileyen önemli filozofların kısaca etkilerini ve din felsefesinin genel özelliklerini belirttik. Tezimizin asıl kısmını oluşturan ve Feuerbach’ın din anlayışını ve dine bakış açısını aktardığımız ikinci bölümde ise Feuerbach’ın yansıtma din teorisini, din-teoloji ayrımını, dine bakış açısının dönemlere göre değişmesini ve problematik olarak dinleri sınıflandırmasını ele alıp değerlendirdik. Tezimizin son bölümü olan Feuerbach’ın “Din Felsefesinde Temel Problemler”de ise Feuerbach’ın din felsefesinde yer alan Tanrı, Tanrı’nın sıfatları, Tanrı’nın kanıtlanması ile ilgili delillere bakış açısına, “Vahiy-Logos” hakkındaki değerlendirmelerine, “Mucize” düşüncesine, “Ahlak ve Eskatoloji” hakkındaki eleştirilerine kısaca değinmeye çalıştık. Bunu yaparken genellikle Feuerbach’ın eserlerinden faydalandık Fakat onun hakkında değerlendirmelerde bulunan önemli eserleri de kullandık. Farklı çalışmalardan faydalanırken katılmadığımız görüşleri sebepleriyle açıklamaya çalıştık. Düşüncesinin genel karakterinden dolayı ve konunun bütüncül bir bakış açısıyla verilmeye çalışılması sebebiyle her ne kadar azaltmaya çalıştıysak da tez içerisinde zaman zaman tekrarlar olmasını engelleyemedik. Amacımız ülkemizde tanınmayan fakat genel olarak çağdaş batı düşüncesini fazlasıyla etkileyen ülkemizde de farklı yollarla bu etkilerin hissedilmeye başlandığı Feuerbach’ın genel olarak din ve bununla alakalı görüşlerini ve eleştirisini sunmak olmuştur. SUMMARY This dissertation discusses German philosopher Ludwig Feuerbach's views concerning philosophy of religion and related issues. The main reason that pushed me to consider Feuerbach's thought is the fact that some contemporary Muslim thinkers aim at reducing theology to anthropology and take Feuerbach's ideas as their starting point. Another reason is the fact that Feuerbach's thought is the source of the thoughts of many thinkers after him, such as Karl Marx and Sigmund Freud. Feuerbach's ideas seem to be the cause driving them to atheism. In Turkey, there is not an important work dealing with Feuerbach's thought. This is why the dissertation includes critical discussion of not only Feuerbach's philosophy of religion but also his sources and influence and his views concerning religion directly or indirectly. I am concerned not only with highlighting the weak aspects of his thought but also with its strong aspects. Chapter I, explores Feuerbach's biography, the ideas of philosophers who influenced Feuerbach's views concerning philosophy of religion, and draws a general outline of Feuerbach's philosophy of religion. Chapter II is dedicated to discussion of Feuerbach's conception of religion, his perspective in this regard, his theory of projection, distinction between religion and theology and evaluates the evolution of his thought regarding his discussion of religion. The last chapter of the dissertation, “Main Issues in his Philosophy of Religion” examines Feuerbach's views concerning God, God's attributes, arguments for the existence of God, his considerations concerning the “Revelation-Logos,” “Miracles” and his criticisms regarding “Ethics and Eschatology.” Feuerbach's own works served as my primary sources, but I also took into account the secondary literature on his thought. I provided relevant clarifications when I used his different works. Because of the general structure of his thought, I had to repeat my various discussion at times. My purpose is to introduce and provide critical discussion regarding Feuerbach's view concerning religion, since Feuerbach's thought is not well known in Turkey, while it left a considerable influence on the Western thought and its influence has been penetrating into intellectual sphere in Turkey.