Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, İslam Tarihi ve Sanatları Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Foysal Alam
Danışman: Fatımatüz Zehra Kamacı Pekgeçgil
Özet:
BENGAL BÖLGESİNDEKİ İNGİLİZ KARŞITI HAREKETLER: HİLÂFET HAREKETİ ÖRNEĞİ
1757’de Plassey Savaşı’nda İngilizlere karşı Müslümanların yenilgiye uğramasıyla Bengal bölgesinde 550 yıllık Müslüman hakimiyeti sona ermiş ve 190 yıllık İngiliz sömürge dönemi başlamıştır. İngilizlerin uyguladığı sömürge politikası beraberinde İngiliz karşıtı siyasi ve dini hareketlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. İngilizlere karşı bağımsızlık mücadelesine ilham veren Hilafet Hareketi bunlar arasında önemli bir yer tutmaktadır. Hilafet Hareketi bir taraftan Osmanlı Devleti’nin uhdesinde bulunan hilafet müessesesinin devamını sağlamaya çalışırken diğer taraftan İngilizlere karşı bölge halkı arasında bağımsızlık anlayışının yayılması için gayret sarf etmiştir.
Tezimiz giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında öncelikli olarak çalışmanın konusu, amacı, önemi, yöntemi ve kaynakları üzerinde durulmuştur. Ardından Bengal bölgesinin kısa bir tanıtımı, İngiliz sömürge dönemine kadar bölgenin siyasi tarihi incelenmiştir. Birinci bölümde, Hilafet Hareketi’nin ortaya çıktığı zeminin anlaşılmasına katkı sağlaması açısından İngilizlerin Bengal bölgesinde hakimiyeti ele geçirme süreci ve buna karşılık ortaya çıkan İngiliz karşıtı hareketler kısaca anlatılmıştır. İkinci bölümde Hilafet Hareketi’nin ortaya çıkmasına sebep olan faktörler ile hareketin gelişimi ele alınmış, ayrıca Bengal liderlerinin bu hareketteki rolü ve hilafet hareketinin Bengal toplumunun üzerindeki etkisi incelenmeye çalışılmıştır.
Anahtar kelimeler: Hilafet Hareketi, Bengal bölgesi, Bengal Müslümanları, İngiliz sömürgeciliği, Hint alt kıtası, Osmanlı Devleti.