Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2008
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Hüseyin Sarıkaya
Danışman: İSMAİL SAFA ÜSTÜN
Özet:TEMETTUAT DEFTERLERİNE GÖRE (1844-1845) XIX. YÜZYILIN ORTALARINDA SİVAS KAZASININ SOSYO-EKONOM İK VE DEMOGRAFİK DURUMU (18 MAHALLE ÖRNEG) Hüseyin SARIKAYA Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü lahiyat Ana Bilim Dalı slam Tarihi Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 164 sayfa, Temmuz 2008 Danısman: Doç. Dr. smail Safa Üstün Çalısmamızın ana kaynagı olan Temettuat Defterleri, tutuldugu kentlerin sosyoekonomik ve demografik boyutunun biraz da Tapu-Tahrir Kayıtları’na benzer tarzda; fakat daha düzenli ve ayrıntılı sekliyle hazırlanmıs olup vergilendirme ve gelir kaynaklarına ait kayıtları tanzim etme gayesi ile 1260-1261/1844-1845 tarihinde mparatorlugun bazı eyaletlerinde kayda alınmıstır. Elimizdeki bu çalısma bir giris ve dört bölümden mütesekkildir. Çalısmanın giris kısmında Sivas’ın tarihsel süreçteki siyasî, idârî ve sosyal yapısına dair bilgiler sunulmustur. Çalısmanın ilk bölümünde vergi sistematiginin dinî ve siyasî alt yapısına dair zikredilen izahatın ardından Osmanlı mparatorlugunun vergi rejiminin geçirdigi safhalar, Tanzimat’ın lanı ile hayata geçirilmeye çalısılan reformlar ve mâlî sahadaki yenilikler ele alınmıs, yeni vergi düzeninin ilk nüvesi olan temettu‘ sayımları ve sayımların kayda geçirildigi Temettuat Defterleri hakkında bilgiler sunulmustur. Çalısmanın ikinci bölümü Sivas’ın idârî taksimattaki statüsü, nüfusun zaman dilimi içerisinde zımmî ve Müslim haneler açısından degisim süreci ve Temettuat Kayıtları çerçevesinde bölge sakinlerinin etnik ve dînî dagılımı gibi baslıkları ihtiva etmektedir. Üçüncü ve dördüncü bölümlerde ele alınan mevzuâtın temel konusu sosyal yapı ile yakından ilgili olan meslekî yapılanma, vergilendirme, tarım ve hayvancılık gibi baslıkları bünyesinde barındıran ekonomik verilerdir. Sehirde meslekî gelir ve yapının hayvancılık ve tarımsal nemalara kıyasla daha yüksek oran da etkinlige sahip olması, üçüncü bölümün meslekî yapılanma, meslekî gelirlerin dagılımı ve vergilendirme seklinde ayrı bölüm halinde ele alınmasını zarurî kılmıstır. Bu durum bir taraftan gelire konu olan kaynakların daha rahat gözlenmesini de amaçlamaktadır. Ekonomik saha ile alakalı temalar dönemin sartları içerisinde ele alınırken sekillendirme ve baslıklandırmalarda modern döneme dair kavramlara agırlık verilerek arastırma verilerinin muhakemede daha mütebariz kılınmasına çalısılmıstır. Bu çalısma XIX. yüzyılın ortalarında bir merkez sancak hüviyetine sahip olan Sivas Kazasının hâvi oldugu on sekiz mahallenin Cumhuriyet döneminden önceki sosyo-ekonomik ve demografik durumunu bugün tamamıyla orijinal kabul edebilecegimiz ve bizzat devletin kayıt altına aldıgı defterlerden hareketle gün yüzüne çıkarmayı amaçlamıstır. Anahtar Kelimeler: Temettuat, Sivas, Hane, Meslek, Tarım, Hayvancılık, Zımmî, Müslim, Vergi. ABSTRACT THE SOCIO-ECONOMIC AND DEMOGRAPHIC STRUCTURE OF THE TOWN OF SIVAS IN MID-XIXTH CENTURY ACCORDING TO TEMETTUAT RECORDS (1844-1845) (18 EXAMPLARY QUARTERS) By Hüseyin SARIKAYA M.A. Thesis Science of History of Islam, Department of of Theology Institute of Social Sciences, Marmara University 164 pages, July 2008. Supervisor: Assoc. Prof. smail Safa Üstün The Temettuat Records (Temettuat Defterleri), which are the main source of our work, were arranged in a more systemetical and detailed form of socio-economic and demographic dimension of the cities about which records were entered, than the similar fashion of the Official Records (Tahrir Defterleri). They were entered into records in 1260-1261/1844-1845 in some provinces of the state with a view of arranging the records concerning the sources of taxation and revenues. This work is consist of an introduction and four chapters. A brief information on the political, administrative and social structures of Sivas throughout history, has been given in the introduction In the First Chapter of this work, after a survey concerning the religious and political background of the systematics of taxation, the stages that the taxation policy of the Ottoman State had undergone and the reforms that were attempted to put into effect by the Promulgation of Tanzimat, and the renovations in the financial field, were all handled, along with the information on fixing the shares of taxes which is the first nucleus of the new tax system, and the Temettuat records in which the fixed shares of taxes were written down. Chapter Two includes such following tittles as the status of Sivas in the administrative structure, the transformation process of Muslim and non-Muslim population by the time, and the ethnic and religious distribution of the residents of the region within the frame of Temettuat Records. The Third and Fourth Chapters handle such economic datas as professional structurs, taxation, agriculture and stock breeding, which were all closely interrelated with the social structure. The fact that the professional revenues and structure in the city were higher than the incomes from stock breeding and agricultures in term of rate and efficiency has necessitated that the professional structure, the distribution of professional revenues and taxation would be studied in a separate Chapter, aiming also to study the sources of revenues. While the subjects related to the field of economics were studied in the circumstances of that period, the emphasis was given to the modern concepts in shaping and titling the chapters. By so doing, it was aimed to help in considering the datas clearly. In sum, this work aims to reveal the socio-economic and demographic situation of the eighteen quarters of the town of Sivas, which was the center of the province in mid-XIXth century; prior to the Republican period, in light of the Temettuat Records that we can today regard as being completely original, which were recorded by the officials. Key Words: Temettuat, Sivas, House, Profession, Agriculture, Stock Breeding, Non-Muslim Subjects, Muslims, Tax.