Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türk Tarihi Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2016
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MELİHA ARDA
Danışman: Şerafettin Can Erdem
Özet:Partilerin parlamentoda tek başına çoğunluluğu sağlayamadığı durumlarda genellikle koalisyon hükümeti modeli uygulanmıştır. Türk kamuoyu ise bu modelle 15 Ekim 1961 seçimleri sonucunda tanışmıştır. 1961 Anayasası’nın getirdiği yeni seçim sistemi küçük partilere meclise girme olanağı sağlarken büyük partilerin oylarını düşürmüş, tek bir partinin hükümet kurmasını zorlaştırmıştı. Ekim sonuçları da bunun göstergesi olmuş; CHP en fazla oyu almasına rağmen tek başına hükümet kuracak çoğunluğu sağlayamamıştır. Böylece Türkiye’de tek partili hükümetler dönemi sona ermiş ve 1965 seçimlerine kadar sürecek koalisyon hükümetleri dönemi başlamıştır. Türkiye’de 1961- 1965 yıllarında dört farklı koalisyon hükümeti kurulmuştur. Bunlardan ilk üçü CHP lideri İsmet İnönü tarafından, dördüncüsü ise Bağımsız Kayseri Senatörü Suat Hayri Ürgüplü tarafından teşkil edilmiştir. Üçüncü İnönü Hükümeti’nin istifası üzerine, Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel yeni hükümeti kurma görevini Bağımsız Kayseri Senatörü Suat Hayri Ürgüplü’ye vermişti. Tarafsız bir başbakan olan Suat Hayri Ürgüplü AP, CKMP, YTP ve MP ile yaptığı görüşmelerden sonra bu partilerle yeni hükümetin hedef ve planlarını içeren bir koalisyon protokolü imzalamıştır. 20 Şubat 1965’te kurulan Ürgüplü Hükümeti’nde MP, CKMP ve YTP genel başkanları görev almazken meclis dışından gelen Süleyman Demirel başbakan yardımcılığı görevini üstlenmiştir. Ayrıca başbakan dışında bağımsızlara görev verilmemiştir. 26 Şubat 1965’te hükümet programı açıklanmıştır. Daha çok yapılması planlanan işler ve temennilerden oluşan program, daha önceki hükümetlerinkiyle oldukça benzerlik göstermesine rağmen 4 Mart’ta yapılan güven oylamasıyla Meclis tarafından kabul edilmiştir. TRT tartışmaları, Petrolün millileştirilmesi, toprak reformu, aşırı cereyanlarla mücadele gibi konular iç politikada hükümeti uğraştıran ana meseleler olmuştur. Hatta bu konular, koalisyon ortakları arasında da zaman zaman anlaşmazlıklar yaratarak koalisyonun varlığını tehdit etmiştir. 8 ay iktidarda kalan Ürgüplü Hükümeti, Kıbrıs meselesini milli bir dava olarak görmüş, dış politikasını da bu çerçevede şekillendirmiştir. Nitekim iç meselelerde fikir ayrılığına düşen AP, CKMP, YTP, CKMP ve CHP Kıbrıs sorununda ortak bir tavır sergilemiştir. ABSTRACT When a party can not constitute majority at the parliament, usually the coalition government model is adopted. Turkish public has met this model after the elections dated 15th October 1961. The new election system introduced by the 1961 Constitution has enabled small parties to participate in the parliament, thus decreasing the votes of the big parties it was made difficult for a single party to form a government. The result of October elections was an indicator to this. Although CHP has got the highest votes, they were not able constitute majority to form the government alone. In this way single party government era has reached to an end and a new era of coalition governments has started which would last until 1965 elections. Between 1961 and 1965 four different coalition governments have been established in Turkey. First three were established by the leader of CHP, İsmet İnönü and the fourth was established by the Independent Senator of Kayseri, Suat Hayri Ürgüplü. After the resignation of the Third İnönü Cabinet, President Cemal Gürsel has handed over the mission of establishing a new government to the Independent Senator of Kayseri, Suat Hayri Ürgüplü. Being an independent Prime Minister Suat Hayri Ürgüplü has signed a coalition protocol with AP, CKMP, YTP and MP consisting the targets and plans of the new government after completing his negotiations with these parties. Non of the leaders of MP, CKMP and YTP parties have participated in Ürgüplü Government which has been established on 20th February 1965, whereas Süleyman Demirel who was not a member of the Parliament, was assigned as the Assistant of the Prime Minister. Non of the independent members of the Parliament, except the Prime Minister have participated in this government. On 26th February 1965 the Government Program was announced. Although the program had many things in common with the previous Government Plan, consisting mostly the work plans to be accomplished and wishes, has been accepted by the Parliament after the vote of confidence held on 4th of March. Concerning the internal politics, arguments about Turkish Radio and Television, nationalising of oil, land reform, struggle with the extreme trends were the main issues that the Government had to deal with. These issues have been the major difficulties for the Government to work hard and from time to time have threatened the existence of the coalition due to the disagreements on the issues. Ürgüplü Government, remaining in power for eight months has regarded the Cyprus question as a national cause and shaped its foreign policy within this respect. As a matter of fact although AP, CKMP, YTP and CHP have dissented in internal questions, they have presented a common attitude about Cyprus question.