Özel eğitim alanında çalışan öğretmenlerin empatik eğilim düzeylerinin çalıştıkları engel türüne ve bazı değişkenlere göre incelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2013

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: NALAN NERGİS KARKAÇ

Danışman: AYDAN AYDIN

Özet:

Bu araştırmada, özel eğitim alanında çalışan öğretmenlerin empatik eğilimlerinin çalıştıkları engel türüne göre farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesi ve empatik eğilimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. İlişkisel tarama modeline uygun olarak düzenlenen araştırmada aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır: 1. Özel eğitim alanında çalışan öğretmenlerin empatik eğilim düzeyi nedir? 2. Özel eğitim alanında çalışan öğretmenlerin empatik eğilimleri cinsiyete, yaşa, medeni hale, engelli yakını olup olmamama, varsa engelli yakınının engel türüne, yakınlık derecesine, mezuniyet düzeyine, mesleğini isteyerek seçip seçmeme, mezun olunan bölüme, sınıfındaki öğrenci sayısına, meslekteki çalışma süresine, mesleğini sevip sevmeme değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaşmakta mıdır? 3. Özel eğitim alanında çalışan öğretmenlerin empatik eğilim düzeyi çalıştıkları engel türüne göre anlamlı düzeyde farklılaşmakta mıdır? Araştırmanın örneklemini özel eğitim alanında, zihin engellilerle çalışan 325, işitme engellilerle çalışan 122, görme engellilerle çalışan 23, otizimli bireylerle çalışan 175, diğer engel türleri ile çalışan 19 öğretmen olmak üzere toplam 664 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, farklı engel türleriyle çalışan öğretmenlerin empatik eğilim düzeylerini belirlemek amacıyla Dökmen (1998) tarafından geliştirilen “Empatik Eğilim Ölçeği” ve katılımcılara ait demografik bilgileri elde etmek için araştırmacı tarafından geliştirilen “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. Elde edilen veriler, SPSS istatistik programıyla analiz edilmiş .05 düzeyinde anlamlılığa bakılmıştır. Yapılan araştırma sonucunda özel eğitim alanında çalışan öğretmenlerin empatik eğilim düzeyleri cinsiyete göre bayanlarda, mesleği isteyerek seçip/seçmemeye göre mesleği isteyerek seçenlerde, mezun olunan bölüme göre okul öncesi öğretmenliği bölümü mezunlarında, çalışılan engel türüne göre diğer engel türlerinde çalışanlarda, sınıftaki öğrenci sayısına göre 1-6 kişilik sınıflarda çalışanlarda ve mesleği sevip/sevmeme değişkenlerine göre mesleği sevenlerde empatik eğilim puanları yüksek çıkmıştır; yaş, medeni durum, engelli yakını olup olmama, engelli yakının engel türü, engellinin yakınlık derecesi, mezuniyet düzeyi ve meslekte çalışma süresi değişkenlerine göre empatik eğilim düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Anahtar Kelimeler: Özel Eğitim, Empati. ABSTRACT The purpose of this study was to determination of the teachers working in special education differed according to the barrier type of empathic tendencies and examination of trends in empathic tendencies of some variable. 1. Do the empathic tendencies of teacher who are working in special education schools differ significantly? 2. Do the empathic tendencies of teacher who are working in special education schools differ significantly based on their gender, willingly chose the profession or not, graduated education, love the career or not, age, maritial status, number of the students, working time, disability or absence of relatives, degree of proximity to people with disabilities? 3. Do the empathic tendencies of teacher who are working in special education schools differ significantly based on type of obstacle? A total of 664 teacher participated in the study. Participants were recruited from public elementary schools located in Istanbul. These teachers were divided into five groups: working for children with intellectual impairments (N=325), children with hearing impairments (N=122), children with visual impairments (N=23), children with autism (N=175), and the other impairments (N=19). Study data were gathered by using the Emphatic Tendency Scale which was developed by Dökmen (1998 ) was used and in order to determine the knowledge of the teachers, Personal Information Form was developed by the researcher. The data obtained were analyzed using SPSS statistical significance at the 0.05 level were examined. In order to examine the differences between the mean emphatic tendency scores of the study groups, parametric and nonparametric tests were used for statistical analysis. Findings from the study showed that emphatic tendency scale scores of teachers working in special education were compared to their gender (woman), willingly chose the profession or not (willingly chose the profession) graduated education (prescholl teacher), love the career or not (love the career) and level of empathic inclinations of the teachers is shown significantly difference. On the other hand, avarage of points of empathic inclinations of the teachers is not shown difference according to the age, martial status, number of the students, working time, disability or absence of relatives, degree of proximity to people with disabilities. Key Words: Special Education, Emphaty.