Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2011
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Melek Duman
Danışman: YÜCEL KABAPINAR
Özet:Bu araştırmada, 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler öğretim materyallerinin, empati becerisi açısından amaç, kapsam ve etkililik boyutlarında incelenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasına uygun olarak düzenlenen araştırmanın çalışma grubu iki bölümden oluşmaktadır: 1. Araştırmada 2004-2005 öğretim yılında uygulamaya konulan İlköğretim Sosyal Bilgiler Programı'na göre hazırlanan, 2009-2010 öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığı, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından onaylanmış 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler öğretmen kılavuz kitapları, ders kitapları ve öğrenci çalışma kitapları kullanılmıştır. 2. Araştırmanın çalışma grubunu İstanbul ili, Avcılar, Beylikdüzü, Başakşehir, Büyükçekmece ve Esenyurt ilçeleri sınırları dâhilinde Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı özel ve resmi ilköğretim okulunun II. kademesinde görev yapan gönüllülük esasına göre seçilen 29, 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada 7 sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak öğretmenlerle görüşmeler yapılarak ses kayıtları yazıya dönüştürülmüştür. Elde edilen veriler NVivo8 programı ile analiz edilmiştir. Araştırmada sosyal bilgiler öğretmen kılavuz kitapları, ders kitapları ve öğrenci çalışma kitapları ise doküman incelemesi yöntemiyle incelenmiştir. Bu inceleme sonunda elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Farklı yayınevlerinin ilköğretim sosyal bilgiler 6. ve 7. sınıf öğretmen kılavuz kitapları, ders kitapları ve öğrenci çalışma kitaplarında sosyal ve tarihsel empati etkinliklerinin bulunduğu, tarihsel empati etkinliklerinin sosyal empati etkinliklerine oranla bu kitaplarda daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Kitaplarda yer alan metinler incelendiğinde olay içinde yaşatma, bilgilendirici metin ve gazete, dergi ve internet haberi şeklindeki metinlerin ağırlıkta olduğu belirlenmiştir. Kitaplardaki görseller incelendiğinde ise empati etkinliklerinin sayısal bakımdan yetersiz olduğu, tespit edilen etkinliklerde resim ve fotoğrafların yoğunlukta olduğu saptanmıştır. Kitaplarda empati becerisini kazandırmaya, geliştirmeye yönelik yöntem, teknik ve etkinliklerin siz olsaydınız ne yapardınız, soru-cevap ve hayal ediniz şeklindeki etkinliklerden oluştuğu saptanmıştır. Kitaplarındaki empati becerisini değerlendirmeye yönelik yöntem, teknik ve etkinliklerin ise nitelik ve nicelik bakımından yetersiz olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin sosyal empati ve tarihsel empati hakkındaki görüşleri alınarak, sosyal ve tarihsel empati hakkında derinlemesine olmamakla birlikte bilgi sahibi oldukları belirlenmiştir. Öğretmenler sosyal bilgiler dersinde empati becerisinin kazandırılmasının önemi üzerinde durmuşlar ve sosyal bilgiler dersinin bu beceriyi kazandırmada çok uygun olduğunu dile getirmişlerdir. Öğretmenler empati becerisini kazandırmak ve geliştirmek için kullandıkları yöntem, tekniklere siz olsaydınız ne yapardınız, drama ve soru cevap şeklinde cevap verirken; değerlendirme aşamasına cevap veren öğretmenlerin sayıca az olduğu, cevap veren öğretmenlerin ise gözlem ve performans değerlendirme türünde yöntem ve teknikleri kullandıklarını; bunları seçme nedenlerinin ise empati becerisini kazandırmanın yanı sıra kalıcılığının sağlamasından kaynaklandığını ifade etmişlerdir. Öğretmenler empati becerisini sosyal bilgiler dersinin yanı sıra sınıf yönetiminde ve sosyal bilgiler dersinde ise daha çok 7. sınıf ünite ve konularında kullandıklarını ifade etmişlerdir. Öğretmenler ağırlıklı olarak sosyal bilgiler öğretmen kılavuz kitabı, ders kitabı ve öğrenci çalışma kitabını empati becerisini kazandırması açısından yetersiz bulmuş; bunu kitaplardaki empati etkinliliklerinin yetersizliğine bağlamışlardır. Öğretmenler empati becerisini kazandırma aşmasında sınıf mevcudunun fazla olmasından ve öğrencilerin hazır bulunuşluklarının yetersizliğinden yakınmışlar; bu sorunların ağırlıklı olarak öğrenciden, okul ve sınıf ortamından ve aileden kaynaklandığını dile getirmişlerdir. Karşılaşılan sorunlara çözüm olarak ailelerin empati konusunda eğitilmesi, çocukların daha küçük yaşlarda bu beceriyle tanıştırılması gibi önerilerde bulunmuşlardır. Öğretmenlerin empati sürecine girip kendilerini Talim Terbiye Kurulu üyesi gibi düşünmeleri ve bu durumda empati becerisini kazandırmak, geliştirmek ve değerlendirmek için sosyal bilgiler öğretmen kılavuz kitabı, ders kitabı ve öğrenci çalışma kitabını empati becerisi açısından daha nitelikli kılmak adına neler yapacakları sorusuna, çok çeşitli cevaplar vermişler; sıklıkla empati becerisini geliştirecek etkinliklerin sayılarını arttıracaklarını, günlük hayatta karşılaşabilecekleri olaylara yer vereceklerini ve öğretmenlerin meslektaşları ile bu konuda fikir alışverişinde bulunmalarını sağlayacaklarını ifade etmişlerdir. ABSTRACT In this research, it is aimed to analyze the purpose, content and efficiency of teaching materials for 6th and 7th grade social studies classes, from the point of view of empathy skills. The research has been prepared as case study, a qualitative research method, and is composed of two parts: 1. In the research, teachers’ guide books, student books and activity books for social sciences, prepared for 6th and 7th grades according to the Primary School Social Studies Program, implemented in 2004-2005 and approved by the Ministry of National Education’s Board of Education and Discipline in the 2009-2010 academic year, were utilized. 2. The research subject group was made up of 29 voluntary 6th and 7th grade social studies teachers who work in secondary level at various public and private schools affiliated to the Ministry of National Education in the Avcılar, Beylikdüzü, Başakşehir, Büyükçekmece and Esenyurt districts of the city of Istanbul. The research used a semi-structured interview form with 7 questions. The voice recordings of the interviews were then put into writing. The results were analyzed by a computer program called NVivo8. In the research, the teachers’ guide books, student books and activity books were analyzed according to the document analysis method. The data collated from this research were analyzed based on the content analysis method. In the social studies teachers’ guide books, student books and activity books, prepared for 6th and 7th grades and produced by various publishers, it is determined that social and historical empathy activities are present in all of these, and that historical empathy activities were greater in number than social empathy activities. Analysis of the texts in the books reveals a predominance of texts such as real experiences, informative text and newspaper, magazine and internet articles. Analysis of the visuals in the books shows that the quantity of empathy activities was insufficient, and that the activities found in the books mostly contained drawings and photographs. Methods, techniques and activities aiming to develop empathy skills were composed of ‘what you would do if it were you’, question and answer, and imagination activities. It is also seen that the methods, techniques and activities in the books aiming to assess empathy skills were inadequate, both in quality and quantity. When probing teachers for their thoughts on social empathy and historical empathy, it is determined that, although not perfect, they do possess knowledge about social and historical empathy. The teachers underlined the importance of acquiring empathy skills during social studies classes and mentioned that social studies classes were the most appropriate environment to acquire these skills. It is found that teachers use ‘what would you do if it were you’, drama and question-answer in order to acquire and develop empathy skills. The number of teachers who responded to questions about assessment of empathy skills was small, and those who replied said that they mostly used observation and performance evaluation methods as assessment techniques. They stated that their reason for choosing these methods was that they encourage persistence as well as helping to acquire those skills. The teachers mentioned that they used empathy skills in classroom management as well as social studies, and that they mostly used those skills during 7th grade lessons. Most teachers believed that the teachers’ guide books, student books and activity books were insufficient in helping students gain empathy skills. According to the teachers, the reason for this insufficiency was the lack of empathy activities in the books. The teachers complained that classes were too crowded to gain empathy skills and that the level of readiness of the students’ was low. They stated that these problems mostly stemmed from the students, the school, the class environment and the families. They proposed educating families in empathy skills and introducing children to these skills at an early age in order solve the problem. Students gave various answers when they were asked to empathize with members of the Board of Discipline and what they would do to raise the effectiveness of the teachers’ guide book, student books and activity books in teaching empathy skills. They mostly said they would expand the number of activities on empathy skills and include typical daily occurrences, and pointed out that teachers and their colleagues should exchange and implement ideas on this issue.