Hanefi Mezhebinde hadislerin Hücciyeti -Kitâbü'l İcârât Örneği-


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Mahmut Taşcı

Danışman: KEMAL YILDIZ

Özet:

Şerî deliller arasında ikinci sırada yer alması yönüyle Sünnet dinin kaynakları içerisinde alternatifi olmayan bir konuma sahiptir. Bu önemine binaen, dar anlamıyla Sünnet’in sözlü malzemesini ifade eden hadislere hiçbir fıkhî mezhepte olmadığı gibi Hanefî mezhebinde de bigâne kalınmamış, fıkhî meselelerin çözüme kavuşturulmasında hadisler birinci derecede etkili olmuştur. Bu çalışmada farklı dönem ve coğrafyada yaşamış dört Hanefî fakihin eserleri merkeze alınmıştır. Bunlar Şeybânî’nin Kitâbü’l-Asl, Tahâvî’nin Şerhu meâni’l-âsâr, Cessâs’ın Şerhu muhtasaru’t-Tahâvî ve Serahsî’nin el-Mebsût adlı eserleridir. Birinci bölümde öncelikle Hanefî mezhebinde icâre akdine dair teknik bilgiler Hanefî kaynaklarından yararlanılarak ana hatlarıyla sunulmuştur. Daha sonra bu dört eser özelinde icâre akdiyle ilgili fıkhî meselelerde ihticâc edilen rivayet malzemesi ve adı geçen fakihlerin söz konusu rivayetlere yaklaşım biçimi, onlara getirdikleri yorumlar tespit edilmiştir. Tespit edilen rivayetler ikinci bölümde öncelikle bazı açılardan rivayet ilmine yönelik değerlendirilmiştir. Böylelikle Hanefî fakihlerin ihticâc ettikleri rivayetlerin hangi hadis mecmualarında geçtiği, metin açısından rivayetler arası benzerlik durumuna dair mukayese imkânı sunulmuş, Hanefî fakihlerin ihticâc ettikleri rivayetleri tahammül ve edâ ettikleri kişilerin cerh ve ta‘dîl âlimleri nezdindeki değerleri tespit edilmiştir. Daha sonra bu rivayetler bazı açılardan Hanefî haber teorisindeki kriterler üzerinden değerlendirilmiştir. -------------------- Sunnah occupies an inalienable place among the sources of religion as it is the second one among the proofs of Islamic law. Due to this importance, there is no school of Islamic law including Hanafis that could stay indifferent to hadiths i.e. the verbal materials of Sunnah in a narrow sense. The hadiths have been primarily effective in the resolution of legal issues. This study focuses upon the works of four Hanafi scholars who lived in different periods and geographies. These are the works of Shaybani’s Kitab al-Asl, Tahawi’s Sharhu Ma’ani al-Asâr, Jassâs’s Sharhu Mukhtasar al-Tahâwî and Sarakhsî’s al-Mabsût. In the first chapter, first, the technical information about “ijara” contracts in Hanafi school is presented by using Hanafi sources. Then, the narrative materials used in particular the above mentioned four books to solve the legal issues related to “the icarat” and the approach of the above mentioned jurists to the narrative materials in question and their interpretations have been determined. In the second chapter, the narratives determined were firstly evaluated in some aspects from the perspective of the science of narration. Thus, by this way, an opportunity to compare the similarities of the narratives used Hanafi treatises is presented and the weaknesses and strengths of the narrators transmitted the narrations used by the Hanafi jurists in their rulings have been established. Then, these narrations were evaluated from various aspects base on the criteria in Hanafi theory of transmission.