Do AI-Based Tools Increase Task Performance: The Mediating Role of Trust and Discomfort


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme (İngilizce) Anabilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2024

Tezin Dili: İngilizce

Öğrenci: ABDULKADİR FURKAN AYHAN

Danışman: Hüseyin Ekizler

Özet:

1940’lı yıllarda McCulloch & Pitts: Beynin Boolean devre modeli ile temellerinin atıldığı söylenen yapay zekâ hakkındaki görüşler her geçen gün gelişmekte ve değişmektedir. İlk olarak 1956’da adı konulan Yapay Zekâ, yıllar içinde konferanslara konu olmuş, endüstri ve bilim haline gelmiştir. Özellikle AlphaGo sonrasında kullanıcıların dikkatini daha çok çeken yapay zekâ uygulamaları, günümüzde işveren ve çalışanların yanı sıra birçok insanın merak ettiği bir konu haline gelmiştir (Russell, Norvig, 1995).

Özellikle son zamanlarda, teknolojinin hızla gelişmesi ve değişmesiyle, kurumlar, giderek yaygınlaşan dijitalleşme konusunu odaklarına almaktadırlar. Dijitalleşme kapsamında bugünün en önemli konusu yapay zekâ üzerine tanımlı uygulamalardır. Çalışmanın içerisinde de paylaşılan güncel grafiklere bakıldığında, yapay zekâ konuları üzerine eğilimin arttığı görülecektir.

            Bu kapsamda, kurumlar, iş verenler, yapay zekâ temelli uygulamalar sayesinde mevcut süreçlerinde optimizasyon sürecine girmekte, maliyet optimizasyonu kapsamında, giderlerini azaltmakta çeşitli çalışmalar yapmaktadırlar. Rutin ve operatif konuları efektif ve verimli yöneten yapay zekâ uygulamaları tercih konusu olurken, çalışanların bu konudaki düşüncelerini, yapay zekâ ile uyumlarını göz önünde bulundurmamak çeşitli endişelere yol açmaktadır.

Özetle, çalışma bir çalışanın iş hayatında yapay zekâ temelli araçları kullanmasının görev performansını artırıp artırmadığını araştırırken, yapay zekâ konusundaki bilgi düzeyinin, yapay zekâya karşı tutumun, yapay zekâya olan güvenin ve yapay zekâdan duyulan rahatsızlık düzeyinin performansa etkilerini ortaya çıkarmayı amaçlamıştır. 

Veriler, genel merkezi İstanbul’da bulunan Türkiye’nin önde gelen kurumsal firmalarından birinde yerinde, uzaktan ve hibrit modelde çalışan kişilerin katılımıyla derlenmiştir. Araştırmaya 106 çalışan katılmıştır, ancak verilen cevaplardaki tutarsızlıklar sebebiyle analizlere 96 katılımcı dahil edilmiştir. Katılımcılar ilgili firmanın Yapay Zekâ temelli uygulamasını aktif olarak kullanan ve bu konuda geri dönüş verebilecek kişilerden oluşmaktadır. Oluşturulan hipotezlerin araştırılmasında güvenilirlik analizi, Açıklayıcı Faktör Analizi ve Model Testi kullanılarak veriler analiz edilmiş ve alınan çıktılar ayrı ayrı incelenmiştir. Yapılan incelemeler, gelecek çalışmalar için bir altyapı hazırlamak adına detaylıca açıklanmış, okuyucuya arz edilmiştir.