Kazasker ruznamçelerine göre 18. yüzyılın ilk yarısında Rumeli'de kadılık müessesesi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Fen - Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: LEVENT KURU

Danışman: ERHAN AFYONCU

Özet:

Bu tez çalışmasında H.1118-1170 (1706-1756) tarihleri arasında Rumeli kazaskerliğinin yetkisi altında bulunan kadılıklara yapılan kadı atamaları incelendi. Rumeli kazaskerliği tarafından tutulan ruznamçelerin ana kaynak olarak kullanıldığı bu çalışmada XVIII. yüzyılın ilk yarısında kaza tevcih sistemi ve kadılık teşkilatının işleyişi tespit edilmeye çalışıldı. Ayrıca XVI. yüzyıldan XVIII. yüzyıla kadar Rumeli kazalarının statülerinde meydana gelen değişimler ile bu kazalarda görev alan kadıların meslekî kariyerlerindeki farklılaşmalar ortaya konuldu. Rumeli kazalarının XVIII. yüzyılın ilk yarısında rütbelere ayrılmaları ve bu rütbeler ile bunlara tayin edilen kadıların görevlendirildikleri yevmiye arasındaki ilişki misallerle açıklanmaya çalışıldı. Ayrıca kazaların mansıb, maişet ve te’bîd olarak tasarruf edilmelerinin kadılık teşkilatına etkileri ortaya konuldu. Kadıların meslekî kariyerleri ve kazalar arasındaki hareketlilikleri, mülâzemetlerinden emekli olmalarına kadarki süreçte incelendi. Yine yapılan çalışma ile eldeki veriler çerçevesinde 1706-1756 yılları arasında Rumeli kazaskerliği tarafından yapılan tüm kadı atamalarının listesi oluşturuldu. Böylece biyografi çalışmalarında kullanılacak temel veriler elde edildi.  Çalışmada zaman ve mekân sınırlamasına gidildi. Bu minvalde kazasker ruznamçelerine istinaden XVIII. yüzyılın ilk yarısında Rumeli kazaskerliğine bağlı kadı ve kadılıklar ele alındı. Anahtar Kelimeler: Rumeli, ruznamçe, ilmiye, kadı, kazasker, kadıasker, kaza, mülâzemet, mansıb, te’bîd, maişet, ilhak, arpalık, ibka, tenciz, tevkît, muvakkit. SUMMARY This study examines the appointments to kadiships (judgeships) between H.1118-1170 (1706-1756) which were under the jurisdiction of the Rumeli kazaskeri (chief justice). By using Rumeli kazasker ruznamçeleri (daybooks) as the main source, the magistrature granting system and the function of the kadi organization in the first half of the XVIII. century have been tried to be determined. Besides, changes in the status of Rumeli magistratures from the XVI. century to XVIII. century as well as the differentiation in the professional careers of kadis in the magistratures have been revealed. The division of Rumeli magistratures in the XVIII. century into ranks and the relation between the daily revenue of kadis appointed hereto have been tried to be explained by examples. Furthermore, the effect of disposing in the magistratures of judge’s office, salary and lifelong magistratures on the kadi organization have been revealed. The professional careers of kadis and their movements between magistratures have been examined within the process until their retirement from their regular occupation.Within the study and in frame of the present data, a list of all kadi appointments made by Rumeli magistrates between 1706 and 1756 has been generated. Thus, basic data to be used for biographical studies has been obtained Time and space limitation have been used in the study. Thus, depending on the kazasker daybooks, the kadis and the kadiships associated with the Rumeli kazasker in the first half of the XVIII. century have been dealt with. Keywords: Rumeli, daybooks, scholar, kadi, kazasker, kadiasker, magistrature, judge candidates, judge’s office, lifelong, salary, annexation, benefice, eternalization, termination, time determination, muvakkit (term assignment).