Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: İzzet Otru
Özet:
Ayrımcılık, hukuki bir kavram olduğu kadar, pek çok sosyal bilim disiplininin de inceleme konusudur. Sosyal psikoloji, yönetim ve çalışma psikolojisi, sosyoloji bunlardan sadece bir kaçıdır. Diğer disiplinlerde tanımlanması konunun teorik yanının iş hukuku bakımından da belirgin hale gelmesini kolaylaştırır. Özellikle eşitlik kavramı ile birlikte düşünüldüğünde kategorik grupların tanımlanması bu anlamda önem kazanır. Tanımlamaların disiplinler arası bir boyutta belirlenmesi ile birlikte, çalışma yaşamında ayrımcılık ve eşit davranma borcu düzenlemeleri karşımıza çıkar. Bu kavramlar sadece iç hukukta değil, ulusalüstü ve uluslararası düzenlemelerde de ele alınmıştır. Ayrımcılık davranışının, eşit davranma borcuna aykırılıkla birlikte çalışma yaşamında ortaya çıktığı anda, bir takım yaptırımlar gündeme gelir. Bu yaptırımlar sadece iş hukuku kapsamında değil, örneğin ceza hukuku bakımından da düzenlemeler içermektedir. İş hukukunda, ayrımcılık ve eşit davranma borcu farklı maddelerde ve farklı düzenlemelerle ele alındığı için, yaptırım konusunda zaman zaman tartışmalar meydana gelmektedir. Ayrımcılık ve eşit davranma borcunun düzenlenme şekli ile yaptırımları caydırıcılıktan uzak olup, yeni bir düzenlemeye ihtiyaç duyulmaktadır. Özellikle, ayrımcılık davranışı ortaya çıkmadan ayrımcılığın engellenmesini sağlayacak düzenleme ihtiyacı elzem olduğu kadar, organizasyonel, politik ve toplumsal bilincin artırılması ve düzenlemeler getirilmesi de önemlidir. Ayrımcılık kavramının yönetim ve çalışma psikolojisi ile iş hukuku açısından birlikte değerlendirilmesi ve incelenmesi ayrımcılık kavramına bütünsel bir yaklaşım ve işyerlerinde ayrımcılıkla mücadele için ayrıca önemlidir. İÇİNDEKİLER ÖZET……………………………………………………..……………………….…...iii ABSTRACT……………………………………………………..……………………..iv ÖNSÖZ vi İÇİNDEKİLER vii KISALTMALAR ………………………………………………………………………x GİRİŞ……………………………………………………………………………………1 BİRİNCİ BÖLÜM AYRIMCILIK, EŞİTLİK VE HUKUKİ KARŞILIKLARI I. GENEL OLARAK 4 II. AYRIMCILIĞIN TEORİK ARKA PLANI 5 A. EŞİTLİK 5 B. AYRIMCILIKLA İLİŞKİLİ KAVRAMLAR 7 1. Kategorik Grup 7 2. Tutum 10 3. Kalıp Yargı 11 4. Ön Yargı 14 III. TANIMLAR 15 A. AYRIMCILIK TANIMI 15 B. POZİTİF AYRIMCILIK 18 C. DOĞRUDAN AYRIMCILIK 20 D. DOLAYLI AYRIMCILIK 21 E. AYRIMCILIK TALİMATI 23 F. MAĞDURLAŞTIRMA 25 IV.AYRIMCILIK İLE EŞİTLİĞİN HUKUKTA GÖRÜNÜŞÜ VE ARALARINDAKİ FARKLAR 26 A. HUKUKİ GÖRÜNÜŞ: AYRIMCILIK YASAĞI, EŞİTLİK İLKESİ ve EŞİT DAVRANMA BORCU 26 B. AYRIMCILIK YASAĞI VE EŞİTLİK İLKESİ/EŞİT DAVRANMA BORCU İLİŞKİSİ 29 İKİNCİ BÖLÜM İŞ HUKUKUNDA AYRIMCILIK YASAĞI İLE EŞİT DAVRANMA BORCU I. BİR KISIM ULUSLARASI BELGEDE İŞYERLERİNDE AYRIMCILIK DÜZENLEMELERİ 33 A. KAPSAM 33 B. EVRENSEL İNSAN HAKLARI BİLDİRİSİ 33 C. MEDENİ VE SİYASİ HAKLAR SÖZLEŞMESİ 35 D. KADINLARA KARŞI HER TÜRLÜ AYRIMCILIĞIN ÖNLENMESİ SÖZLEŞMESİ – CEDAW 35 E. İSTANBUL SÖZLEŞMESİ 38 F. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ 40 G. ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ (ILO) BELGELERİ 42 II. ULUSLARARASI BELGELERİN İÇ HUKUKTA DOĞRUDAN İŞLERLİĞİ 46 III.TÜRKİYE HUKUKUNA GÖRE İŞYERLERİNDE AYRIMCILIK VE EŞİT DAVRANMA BORCU 49 A. GENEL OLARAK 49 B. HUKUKİ DAYANAKLAR 49 C. İLİŞKİLİ KAVRAMLAR 52 1. İş Hukukunda Eşitlik İlkesi ve Eşit Davranma Borcu 52 2. İşverenin Yönetim Yetkisi 56 3. İşverenin Yönetim Yetkisi Ve Eşit Davranma Borcu/Ayrımcılık Yasağı Çatışması 57 4. İşverenin İşçisini Koruma Ve Gözetme Borcu 58 5. Eğilimli İşletme 60 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İŞYERLERİNDE AYRIMCILIK YASAKLARI VE EŞİT DAVRANMA BORCU I. KAPSAM VE GENEL AÇIKLAMALAR 62 A. GENEL OLARAK 62 B. KAPSAM 63 1. Cinsiyet, Cinsiyet Kimliği, Cinsel Yönelim 65 2. Dil, Irk, Etnik Köken, Renk 67 3. Din, Mezhep, Felsefi İnanç, Siyasal Düşünce 71 4. Engellilik 72 5. Analık, Gebelik (ve Doğum), Babalık 75 6. Sendikalı Olma ya da Olmama 76 7. Sözleşmesel 77 II. İŞ SÖZLEŞMESİ KURULMADAN ÖNCE VE KURULDUKTAN SONRA AYRIMCILIK 78 A. İŞ SÖZLEŞMESİ KURULMADAN ÖNCE (İŞE ALIMDA) AYRIMCILIK 78 B. İŞ SÖZLEŞMESİ KURULDUKTAN SONRA VE FESİHTE AYRIMCILIK 88 1. İş Sözleşmesi Devam Ederken Ayrımcılık 88 2. İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Feshinde Ayrımcılık 93 III. İŞYERLERİNDE AYRIMCILIK ARAÇLARINA ÖRNEKLER 97 A. TACİZ 97 1. Taciz 97 2. Cinsel Taciz 99 3. İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) 103 B. ŞİDDET 112 C. DIŞLA(N)MA 114 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM İŞYERLERİNDE AYRIMCILIKLA MÜCADELE I. GENEL OLARAK 117 II. İŞYERİNDE AYRIMCILIK YASAĞINA VE EŞİT DAVRANMA BORCUNA AYKIRILIĞIN YAPTIRIMLARI 118 A. İŞ HUKUKUNA ÖZGÜ YAPTIRIMLAR 118 1. Ayrımcılık Tazminatı Ve Yoksun Kalınan Hakları Talep 118 2. Kötü Niyet Tazminatı 122 3. Kıdem/İhbar Tazminatı 126 4. İş Güvencesi Hükümleri 127 5. Sendikal Tazminat 131 B. MADDİ/MANEVİ TAZMİNAT 135 C. CEZA HUKUKU VE DİĞER ALANLARDAKİ DÜZENLEME VE YAPTIRIMLAR 137 SONUÇ 141 KAYNAKÇA 149 -------------------- As much as being a legal term, discrimination is also subject to examination of many disciplines of social sciences. Social psychology, management and labor psychology, sociology are just a few of them. Describing the notion under the framework of other disciplines also makes the theoretical aspects of the subject to become clear in terms of labor law. Especially when considered with the notion of equality, defining stereotypes gains importance. As the definitions are made in an inter-disciplinary way, we come across with obligations of non-discrimination and equal treatment in work life. Those notions are not only regulated in domestic law, but in international and supra-national law as well. At the exact moment discrimination occurs in work life, together with acts against equal treatment obligation, sanctions come into place. Those sanctions are not only under the framework of the labor law, but for instance criminal law as well. As in labor law discrimination and the obligation for equal treatment are regulated in different rules and clauses, sanctions come under debate from time to time. The way discrimination and equal treatment obligations regulated in law and related sanctions are far from being persuasive, and a new regulation is needed. Especially the need for regulations preventing discriminative actions before they happened is critical. Also it is important to raise organizational, political and social consciousness and bring regulations for that. Examining the notion of discrimination in terms of both management and labor psychology and labor law is important for an integrated approach and also for struggling against discrimination at the workplace.