Nijerya’da İslâm: Yoruba Toplumunda İslâm’ın yapılanması

---

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2010

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Olakunle Jeleel Odekunle

Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu

Özet:

Tezimizin konusu “Nijerya’da İslâm: Yoruba Toplumunda İslâm’ın Yapılanması” olmakla birlikte önce Yoruba toplumunun İslâm’dan önceki ve sonraki durumunu detaylı bir şekilde inceledik. İslâm’dan önce Yorubalar geleneksel inançlara sahiplerdi. Yoruba toplumunda 401 küçük tanrı (Orişa) bulunmaktadır ve her ailenin istediği Orişa’ya tapma özgürlüğü vardı. Yorubaların yaşam tarzları bu inanca bağlıydı. İslâm’ın gelmesiyle birlikte Yorubalar arasında bu geleneksel inançlar ortadan kaybolmaya başlamıştır. İslâm’ı benimseyen Yorubalar geleneksel inançlarına göre değil, artık İslâm’a göre yaşam tarzlarını belirlemeye başlamışlardır. İslâm, Yoruba toplumunda tarikatlar, İslâmî kurumlar ve cemaatler ve birçok etkili Müslüman liderlerin hareketleri ve gayretleri ile hayat bulmuştur. Başka bir deyişle, Yoruba toplumunda İslâm’ın gelişmesi, Yoruba toplumunda bulunan bu tarikat ve İslâmî cemaatlerin hareketlerine bağlıdır. Yoruba toplumunda Ticanî ve Kadirî olmak üzere iki farklı tarikat özellikle etkilidir. Bu iki tarikat dışında farklı büyüklüklerde onlarca İslâmî cemaat vardır. Biz araştırmamızda en etkili olan Ahmedî, Ansar-Deen, Nawair-Deen, Zümretü’l-Müminîn, Alasalatu Grubu, Nasfat Cemaati ve fundamentalist dinî grup olarak kabul ettiğimiz Tebliğ cemaatine yer verdik. Bu cemaatlerin hepsi inançta ortak bir paydayı paylaşmakta ve aynı amaç yönünde çalışmaktadırlar. Hepsi farklı zamanlarda farklı Müslümanların ihtiyaçlarını karşılamak için kurulmuşlardır. Aralarındaki farklılıklar büyük ölçüde isimlerinden ve kimliklerinden ibarettir. İslâm, Yoruba toplumunda büyük etkiler yapmıştır. Bu etkiler eğitim, siyaset, ekonomi ve aile gibi temel Yoruba toplumsal kurumlarda açıkça görülmektedir. Araştırmamızda hem İslâmiyet’in toplum üzerindeki etkileri incelenmiş, hem de geleneksel Yoruba kültürünün İslâm’ın algılanması ve yaşanması hususunda yapmış olduğu etkiler değerlendirilmiştir. ABSTRACT As the topic of our thesis is “Islam in Nigeria: The Foundation of Islam in the Yoruba Society”, we tried to analyse the position of Yoruba Society before and after the existence of Islam. The Yorubas were practising traditional religion (paganism) before Islam. In Yoruba Society, there are 401 deities and every family has the right to choose their own god. The life style of the ancient Yorubas were always planned according to the traditional believes. But with the existence of Islam in Yoruba Society, all the traditional believes started disappearing. The Yorubas that accepted Islam now planned their life according to Islam and not paganism. We also found out that the growth of Islam in the Yoruba Society mostly depends on the actions of the tarikats, Islamic organisations, Islamic Societies and some active muslim leaders in Yoruba Society. There are two kind of tarikat in Yoruba Society namely Ticanîyyah and Kadiriyyah. Also there are many active Islamic Societies all with common believe and goals. The most differences among them is their names and identities as they are all founded at different times to solve muslims problems. We also found out that Islam has a very big effect on Yoruba Society. Islam does not only affect the Yorubas, but also the other basic Yoruba social institutions like education, politics, economics and family. As it is confirmed in our research that Islam has a very big effect on Yoruba Society, Yoruba Culture also has affect on Islam as well.