İlköğretim fen ve teknoloji dersinde genetik ünitesinin bilimsel bilgilerden öğretmen bilgilerine geçişinin ?didaktiksel dönüşüm teorisi? yaklaşımıyla değerlendirilmesi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Temel Eğitim Anabilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2008

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MEHTAP YILDIRIM

Danışman: Fatma Şahin

Özet:

İLKÖĞRETİM FEN VE TEKNOLOJİ DERSİNDE GENETİK ÜNİTESİNİN BİLİMSEL BİLGİLERDEN ÖĞRETMEN BİLGİLERİNE GEÇİŞİNİN “DİDAKTİKSEL DÖNÜŞÜM TEORİSİ” YAKLAŞIMIYLA DEĞERLENDİRİLMESİ Bu araştırmada ilköğretim seviyesinde verilen genetik öğretiminin içeriğinin öğretmenler ve ders programları tarafından nasıl yansıtıldığının ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Bu nedenle iç ve dış didaktiksel dönüşüm kavramı “bilimsel bilgilerden öğrenilecek bilgilere ve öğrenilecek bilgilerden öğrenilmiş bilgilere geçiş” şeklinde ele alınarak analiz edilmiştir. Bu çalışmanın ilk aşamasında genetik ile ilgili bilimsel bilgilerin tarihsel ve epistemolojik analizi yapılmış ve genetik ile ilgili bilimsel bilgilerin neler olduğu kaynaklar taranarak tespit edilmiştir. İkinci aşamasında ilköğretim 2. kademe 8. sınıf Fen ve Teknoloji derslerinde verilen genetik ünitesi ile ilgili içerik göz önüne alınarak geçmişten günümüze ders programlarına giren genetik kavramları incelenmiştir. Bu kavramları ilgilendiren bilimsel bilgilerin ortaya çıkışından ne kadar zaman sonra ve ne şekilde yer aldığı Cumhuriyetin kurulmasından itibaren geliştirilen tüm fen programları incelenerek tespit edilmiştir. Son aşamasında ise genetik kavramlarının öğretmenler tarafından nasıl ve ne şekilde yansıtıldığı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu durum tespit çalışmasında beş farklı öğretmen çalışma grubunu oluşturmaktadır. Durum çalışmalarında önemli yer tutan veri kaynaklarından gözlem, görüşme ve doküman inceleme kullanılmış olup nitel veri analizi ile değerlendirilmiştir. Sonuçlar bir bütün olarak değerlendirildiğinde bilimsel bilgilerin öğrenilecek bilgi olarak ders programlarına girişinin çok uzun dönemler sonunda gerçekleştiği bulunmuştur. Öğretmenler ile ilgili yapılan durum tespit çalışmasının sonucunda; OKS (Ortaöğretim Kurumları Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınavı) sınavında başarı oranı yüksek olan okullarda görev yapan üç öğretmenin genetik ile ilgili olan ders içeriğinin oluşturulmasında OKS sınavının etkisinin daha fazla olduğu bulunmuştur. Diğer taraftan OKS sınavı başarı oranı düşük olan okulda çalışan iki öğretmenin genetik ile ilgili derslerinin içeriğinin oluşturulmasında ders programlarının etkisinde daha fazla olduğu ortaya çıkarılmıştır. Anahtar Sözcükler: Genetik, Ders Programları, Didaktiksel Dönüşüm Teorisi, Antropolojik Didaktik The primary objective of this work is to explore how the content of genetics given at the level of primary education is reflected by teachers and curricula. This objective has been carried out in three stages through the discussion of “transition from scientific knowledge to knowledge to be taught and from knowledge to be taught to transmitted knowledge”. At the first stage, scientific knowledge regarding genetics was analyzed through reviewing the literature in its historical and epistemological dimensions. At the second stage, genetics concepts which have entered into the curriculum since the foundation of the Republic were investigated chronologically and structurally by analyzing the content regarding the genetics unit of the science and technology lesson taught at the 8th grad. The last stage is the study of internal didactic transformation resting on a case study that aims to reveal how and in what way teachers use genetics concepts. Composed of five teachers, the group of the case study was analyzed and assessed with qualitative data analyses. Two points have been discovered as a result of these analyses: Firstly, the entrance of scientific knowledge into the curriculum as knowledge to be taught takes too much time. Secondly, whereas the three of the five teachers working at the schools more competitive in the HSE examination (The High School Entrance Examination) had bigger impact in constituting the content of lesson relating genetics, the other two teachers working in less competitive schools were under the influence of curriculum. Key words: Genetic, Curricula, Theory of Didactic Transposition, Anthropological Theory of the Didactic,