Bir ders kitabı olarak: İhtifalci Mehmed Ziya Bey'in Siyer-i Nebî'si


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: TUĞBA YILMAZ

Danışman: Gülgün Uyar

Özet:

Çalışmamızda İhtifalci Mehmed Ziyâ’nın (ö. 1930) 1340/1924 yılında birinci baskısı ve 1926 yılında ikinci baskısı yapılan Siyer-i Nebî adlı eseri tüm ayrıntıları ile incelenmiştir. Birinci bölümde eserin müellifi Mehmed Ziyâ’nın hayatı ve eserlerine yer yerilmiştir. Eser Osmanlı Türkçesi ile yazılmış olması dolayısıyla Osmanlı dönemi Türkçe matbu siyerler konusuna, Cumhuriyet’in ilk yıllarında okullarda ders kitabı olarak okutulmuş olması dolayısıyla da o dönemin din dersleri konusuna değinilmiştir. Daha sonra eserin ayrıntılı olarak muhteva değerlendirmesi yapılmış ve hangi kaynaklardan yararlanılarak telif edildiği ortaya konulmuştur. İkinci bölümde ise eserin çeviri yazımı yapılmıştır. Müellifin mezarının günümüzdeki hali ve eserin matbu nüshaları resmedilmiş ve bu resimlere Ek’te yer verilmiştir. İÇİNDEKİLER ÖZET I ABSTRACT II İÇİNDEKİLER III KISALTMALAR V ÖNSÖZ VI GİRİŞ 1 I. ARAŞTIRMANIN KONUSU, ÖNEMİ VE AMACI 1 II. ARAŞTIRMANIN METODU 2 III. TANZİMAT’TAN CUMHURİYET’E SİYER YAZICILIĞINA GENEL BAKIŞ 10 BİRİNCİ BÖLÜM İHTİFALCİ MEHMED ZİYÂ’NIN HAYATI VE DERS KİTABI OLARAK SİYER-İ NEBÎ ADLI ESERİ I. İHTİFALCİ MEHMED ZİYÂ’NIN HAYATI VE ESERLERİ 15 A. İHTİFALCİ MEHMED ZİYÂ’NIN HAYATI 15 B. İHTİFALCİ MEHMED ZİYÂ’NIN ESERLERİ 17 II. İHTİFALCİ MEHMED ZİYÂ’NIN SİYER-İ NEBÎ ADLI DERS KİTABI 21 A. 1340/1924 YILINDAKİ TEVHÎD-İ TEDRÎSÂT KANUNU VE MÜFREDAT PROGRAMLARINDA SİYER DERSİ 21 1. 1340/1924 Yılındaki Tevhîd-i Tedrîsât Kanunu 21 2. Müfredat Programları Ve Siyer Dersi 23 B. SİYER-İ NEBÎ’NİN YAZILIŞ AMACI 28 C. SİYER-İ NEBÎ BASKILARININ TANITIMI 32 İKİNCİ BÖLÜM SİYER-İ NEBÎ’NİN YAZIM USULÜ, MUHTEVASI VE KAYNAKLARI I. SİYER-İ NEBÎ’NİN YAZIM USÛLÜ 38 II. SİYER-İ NEBÎ’NİN MUHTEVASI 45 A. SİYER-İ NEBÎ’NİN 1926 BASKISINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 67 III. SİYER-İ NEBÎ’NİN KAYNAKLARI 74 A. AYNI ANLATIM ALINTILARI 78 B. BENZER ANLATIM ALINTILARI 91 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SİYER-İ NEBÎ’NİN METNİ MUKADDİME 98 MEKKE-İ MÜKERREME 100 MEDÎNE-İ MÜNEVVERE 102 NESEB-İ ŞERÎF-İ HAZRET-İ NEBEVÎ 103 VİLÂDET-İ CENÂB-I NEBEVÎ 104 BEDİR GAZVESİ 144 UHUD GAZVESİ 160 Bİ’R-İ MAÛNE VAK‘ASI 174 HENDEK [AHZÂB] GAZVESİ 176 BENÎ KURAYZA GAZVESİ 184 HUDEYBİYE SULHÜ 186 FETH-İ HAYBER 196 MÛTE SERİYYESİ 197 FETH-İ MEKKE 200 HUNEYN GAZVESİ 215 TÂİF’İN MUHÂSARASI 218 TEBÜK GAZÂSI 220 TÂİF AHÂLÎSİNİN KABÛL-İ İSLÂM’I 223 HACCETÜ’L-VED‘ 224 HAZRET-İ FAHR-İ KÂİNÂT’IN VEFÂTI 228 TECHÎZ VE TEKFÎN 234 EVSÂF VE ŞEMÂİL-İ SENİYYE-İ MUHAMMEDİYYE 236 SONUÇ 240 KAYNAKÇA 242 EK – 1: İHTİFALCİ MEHMED ZİY BEY’İN KABRİ 249 EK – 2: SİYER-İ NEBÎ’NİN 1340 VE 1926 BASIMI MATBU NÜSHALARI 252 -------------------- Throughout the study, Iḥtifalci Maḥmad Ḍıyā’s (d.1930) work named Siyar-i Nabī which was made the first edition in 1340/1924 and the second edition in 1926 was examined in detail. The first chapter covers the life and works of the author. Due to the fact that the work was written in Ottoman Turkish, it focuses on Turkish printed sirahs in the Ottoman era. Because it was taught as a textbook in the schools during the early years of the Republic, it was touched on the issue of religion lessons of that period. Afterwards, the content of the work was evaluated in detail and it was revealed which sources were used and which references were quoted. The second part gives place to the translation of the work. The present-day version of the tomb of the author and printed copies of the work were photographed. These pictures were included in the appendix