Sosyo-kültürel açıdan 19. yüzyılda Diyarbakır Ermenileri

---

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2014

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Kasım Ertaş

Danışman: İSMAİL SAFA ÜSTÜN

Özet:

SOSYO-KÜLTÜREL AÇIDAN 19. YÜZYILDA DİYARBAKIR ERMENİLERİ Sosyo-kültürel açıdan 19. yüzyıl Osmanlısındaki Diyarbakır Ermenilerini konu alan bu çalışma, giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında; Ermenilerin etnik kökeni, Anadolu’daki varlıklarının tarihi geçmişi, Türklerle ilk münasebetleri, Osmanlı Devleti’nin hâkimiyetine girişleri ve 19. yüzyıldaki nüfusları hakkında kısaca bilgi verildikten sonra Ermenilerin Osmanlı Devleti’ndeki konumları genel hatlarıyla ortaya konulmaya çalışılmıştır. Araştırmanın birinci bölümünde; Ermenilerin Diyarbakır’da yoğun olarak yaşadığı mahalleler, şehirdeki Ermeni nüfusu, Ermenilerin aile yapısı ve gündelik yaşamları gibi konular ele alınarak Ermenilerin sosyal hayatları incelenmiştir. İkinci bölümde; Ermenilerin şehrin iktisadi ve idari hayatındaki konumları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde; Ermenilerin milli tarihlerini ve kimliklerini oluşturmada ve korumada oldukça önemli bir konuma sahip olan Ermeni Kilisesi’nin oluşum süreci, Diyarbakır’daki Ermeni kiliseleri, dini törenler, bayramlar ve özel günler gibi konular üzerinde durularak Ermenilerin dini hayatları genel hatlarıyla ortaya konulmuştur. Araştırmanın dördüncü bölümünde ise Diyarbakır’daki Ermenilere ait kilise vakıfları, eğitim kurumları, müzik, yemek kültürü, giyim-kuşam ve halk inanışları gibi konular üzerinde durularak Diyarbakırlı Ermenilerin kültürel hayatları tasvir edilmeye çalışılmıştır. ABSTRACT DIYARBAKIR ARMENIANS FROM SOCIO-CULTURAL PERSPECTIVE IN THE 19th CENTURY This study on Diyarbakır Armenians consists of an introduction and four chapters. In the introduction a brief information about ethnic origins of Armenians, historical background of their existence in Anatolia, their first contact with Turks, their domination by Ottoman Empire and their population in 19th century, their positions that they held in Ottoman Empire were presented in general terms. In the first part of the research; neighborhoods that the Armenians lived intensely in Diyarbakır, Armenian population in the city, Armenians' family structure and daily life were taken into consideration and their social lives were analyzed. In the second part; the positions that Armenians held in the economic and executive life of the city, were mentioned. In the third part of the study; Armenians' religious life was presented in general terms by laying emphasis on the topics such as the formation process of the Armenian Church that has had a very important position in creating and protecting Armenians' national history and identity, Armenian Churches in Diyarbakır, religious ceremonies, holidays and special occasions. In the final part of the study, cultural lives of Armenians were depicted by focusing mainly on church foundations, educational institutions, music, food culture, clothes and public beliefs of Armenians in Diyarbakır.