Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Resim Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2006
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BURCU AYAN
Danışman: DEVABİL KARA
Özet:Bienal, sanat tarihinde yerini almış salon sergileri gibi, ilki Venedik’te düzenlenmiş olan ve iki yılda bir yapılması planlanan bir öneridir. Yüzyıllar boyunca sanatın, yaşamla birlikte gelişmesi sonucunda farklı bir ihtiyacı karşılamak için öne sürülmüştür. Herhangi bir sergileme mekanı veya yöntemi olmayan Bienal kavramı, iletişim ve bilgi çağına girilmeden önce öngörülen ve bu çağda da son derece gereksinim duyulan bir oluşumdur. Dolayısıyla Bienal, Türkiye’de de özellikle Cumhuriyetle birlikte yurtdışına açılmaya başlayan genç sanatçıların, dünya sanatıyla tanışmalarından doğan etkiyle, ülkelerindeki sanatı, birbirlerini ve yabancı ülkelerdeki sanatları tanıma isteğini karşılamak üzere düzenlenen bir oluşumdur. Farklı kültürlerden sanatçıları, yöntemleri, sanat anlayışlarını, eleştirmenleri ve en önemlisi her sanatçının kendisini ifade etmek için ihtiyaç duyduğu izleyicileri tek bir ortamda buluşturan, 20. ve 21. yüzyıl sanat festivali modelidir. Görsel sanatlar alanında bir iletişim ortamı oluşturmayı amaçlayan Uluslararası İstanbul Bienali’nin temeli 1987 yılına uzanmaktadır. İlki, ‘I. Uluslararası İstanbul Çağdaş Sanat Sergileri’ olarak adlandırılan ve 1987'de düzenlenen 1. Uluslararası İstanbul Bienali, Beral Madra'nın koordinatörlüğünde oluşturulmuştur. Jean Michel Alberola, Marcus Lüpertz, François Morellet, Michelangelo Pistoletto ve Gilberto Zorio gibi dünyaca ünlü sanatçıları ağırlayan Bienal’e, Avusturya, İsviçre, Polonya, Yugoslavya ve Türkiye’den sanatçılar, galeriler ve koleksiyoncular katılmıştır. 1989 yılında gerçekleştirilen 2. Uluslararası İstanbul Bienali'nin konusu, "Geleneksel Mekanlarda Çağdaş Sanat" olarak belirlenmiştir. “Sol LeWitt, Sarkis, Daniel Buren, Richard Long, Jannis Kounellis ile Anne ve Patrick Poirer gibi sanatçılar, yine Beral Madra koordinatörlüğünde, Aya İrini Müzesi, Yerebatan Sarnıcı ve Süleymaniye Külliyesi'nin bir bölümü olarak belirlenen sergi mekânlarına özel projeler üretmişlerdir. Bunun yanı sıra Almanya, Avusturya, İtalya, İspanya, Yugoslavya, Yunanistan, Sovyetler Birliği ve Türkiye'den grup sergileri etkinlikte yer aldı. İstanbul'daki bazı sanat galerileri de kendi mekânlarında özel sergiler açarak bienale katkıda bulunmuşlardır.” “Aslında 1991 yılında düzenlenmesi gereken 3. İstanbul Bienali, 1992 yılına sarkmıştır. Nedenini ise dönemin İKSV Başkanı Aydın Gün, geleneksel yapılardaki sunumun sanatçıları sınırlandırıdığını farketmeleri ve mekan sorununu çözümlemeye girişmeleri olarak açıklamaktadır.” Böylece 3. Uluslararası İstanbul Bienali, 1992 yılında Vasıf Kortun koordinatörlüğünde gerçekleştirilmiştir. Katılımcı sanatçılar, 3. Uluslararası İstanbul Bienal’nde ‘Kültürel Farklılığın Üretimi’ teması üzerine çalışmışlardır. Bu Bienalde Yerebatan Sarnıcı gibi tarihi mekanların yanısıra ana mekan olarak 19. yüzyıldan kalma bir tekstil fabrikası olan Feshane binası kullanılmıştır. 3. Uluslararası İstanbul Bienali, 15 ülkeden 65 sanatçının eserlerine ev sahipliği yapmıştır. 1995 yılında gerçekleştirilen 4. Uluslararası İstanbul Bienali'nde “sergiye katılacak olan sanatçıları belirleme hakkı, farklı ülkelerden küratörlere değil, tek bir küratöre René Block’a verilmiştir.” Block, Bienal’in kavramsal çerçevesini "ORIENT/ATION, Paradoksal Bir Dünyada Sanatın Görünümü" olarak belirlemiş ve bu doğrultuda projeler üreten sanatçıları bienale davet etmiş, “seçiminde özellikle kendi ülkeleri dışında yaşayan sanatçılar üzerinde yoğunlaşmıştır.” 47 ülkeden 119 sanatçının katıldığı Bienal’de, Antrepo I, Aya İrini Müzesi ve Yerebatan Sarnıcı sergi mekanı olarak kullanılmıştır. Küratörlüğünü Rosa Martínez’in yaptığı 5. Uluslararası İstanbul Bienali, 1997 yılında gerçekleştirilmiştir. Martinez, İstanbul’a geldikten sonra aldığı etkiler doğrultusunda "Yaşam, Güzellik, Çeviriler/Aktarımlar ve Diğer Güçlükler Üzerine" başlığını belirlemiştir. 5. İstanbul Bienali’nde ana sergi mekânı olan Darphane-i Âmire binasına, Aya İrini Müzesi, Yerebatan Sarnıcı gibi daha önce kullanılmış yerlerin yanısıra Kadın Eserleri Kütüphanesi, Atatürk Havaalanı, Haydarpaşa ve Sirkeci garları, Kız Kulesi ve Boğaziçi Köprüsü de eşlik etmiştir. Bienale 45 ülkeden 86 sanatçı, birçok küratör, eleştirmen ve sanat uzmanı katılmıştır. 6. Uluslararası İstanbul Bienali, 17 Eylül-30 Ekim 1999 tarihleri arasında, Paolo Colombo'nun küratörlüğünde gerçekleştirilmiştir. Kişisel tarihlerin ve çağdaş dünyada duygusal yatırımların önemini gündeme getiren "Tutku ve Dalga" başlığı altında Bienal’e 32 ülkeden 56 sanatçı katılmıştır. Bienal öncesinde 17 Ağustos'ta meydana gelen Marmara depreminin ardından, İstanbul Kültür Sanat Vakfı iyileştirme ve yeniden yapılanma sürecine destek için bazı sanatçıların yapıtlarını onların istekleri doğrultusunda müzayedeye çıkarmış ve tüm olumsuzluklara karşın Bienal’in gerekliliğini kanıtlamıştır. 7. Uluslararası İstanbul Bienali ise Yuko Hasegawa küratörlüğünde 22 Eylül-17 Kasım 2001 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Hasegawa Bienalin başlığını "EGOKAÇ: Gelecek Oluşum için Egodan Kaçış" olarak belirlemiştir. Aya İrini Müzesi, Darphane-i Âmire, Yerebatan Sarnıcı ve Beylerbeyi Sarayı'nda sergilenen yapıtlar 22 ülkeden 63 sanatçıya aittir. Bienal süresince başlıkla ilintili "Birlikte Varoluş", "Kolektif Bilinç", "Kolektif Zeka" ve "Ortak Bağımlılık" üzerine dört açıkoturum gerçekleştirilmiştir. Bienalde ayrıca, aralarında Türkiye'den Ömer Ali Kazma'nın da yer aldığı beş katılımcı sanatçıya UNESCO Sanatı Destek Ödülü verilmiştir. “Dan Cameron küratörlüğündeki 8. Uluslararası İstanbul Bienali, 20 Eylül-16 Kasım 2003 tarihleri arasında "Şiirsel Adalet" başlığı altında gerçekleşmiştir. 42 ülkeden 85 sanatçının katıldığı bienalde, kapalı mekânların yanı sıra şehrin farklı alanlarında gerçekleştirilen "kamusal alan projeleri" güncel sanatı sokaklara taşımıştır.” 9. Uluslararası İstanbul Bienali ise, 16 Eylül-30 Ekim 2005 tarihleri arasında, ilk kez uygulanan eş küratör yöntemiyle Charles Esche ve Vasıf Kortun tarafından oluşturulmuştur. 28 ülkeden 53 sanatçı ve sanatçı grubunun katıldığı 9. Uluslararası İstanbul Bienali, birçok ilke imza atmıştır. Bunlardan ilk ve belki de en önemlisi Bienal yapıtlarının, tarihi yarımadada konumlanmış geleneksel yapılar içinde sergilenmemesi, bunun yerine İstanbul’da yıllarca hayali kurulmuş olan İstanbul Modern Müzesi’nin de mekanlardan biri olduğu Karaköy, Beyoğlu, İstiklal Caddesi ve Tünel yönünde bulunan binalarda izleyiciyle buluşmasıdır. Bir diğer yenilik ise, 9. Uluslararası İstanbul Bienali’nin ve sanatçılarının tanıtımına bir sene öncesinden, konferans ve etkinliklerle başlanması ve bu bir sene içerisinde yaratılan sinerji ile Bienal etkinliğinin daha iyi izlenir, daha çok sahiplenilir hale gelmesidir. Tezin sonuç bölümünde ‘saptamalar’da sistematik bir tasnifleme yapıldıktan sonra tez sonuçlandırılmıştır. Tezin en sonunda, tezden bağımsız bir bölüm olan Ekler’de ise ilgileceklere bilgi/belge niteliğinde olan İstanbul Bienali’nin Türk küratörleriyle (Beral Madra ve Vasıf Kortun) söyleşiler ile İKSV (İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı)’nın Arşiv bölümünden sağlanan Bienal Basın Bültenlerine yer verilmiştir SUMMARY Biennial, following the 18th century saloon exhibitions, art galleries and alternative exhibition places that already exist in art history, is another proposal to be held once in two years. The first one was organized in Venice. It was suggested to cover different needs of art that has been developing parallel to life for centuries. Without comprising either a specific exhibition space or technique, Biennial concept was predicted before the communication and knowledge age and it has turned into an extremely necessary formation of the age. The formation of Biennial helped the young Turkish artists who were willing to have international contacts after the Republic to meet and learn the world art in comparison with the Turkish art. Biennial ise an art model of 20th and 21st centuries that meets artists, methods, art philosophies, critics and most important of all the audience –necessary for the artists to express themselves- from different cultures and countries. International İstanbul Biennial was founded in 1987 aiming to devolope a communication atmosphere in visual arts. Curated by Beral Madra, the first International İstanbul Biennial was held in 1987 under the name “I. International İstanbul Contemprary Art Exhibitions’. Artists, art galleries and collectors from Austria, Switzerland, Poland, Yugoslavia and Turkey has participated in the first biennial where world-wide known artists like Jean Michel Alberola, Marcus Lüpertz, Francois Morellet, Michelangelo Pistoletto and Gilberto Zorio were hosted. 2. International İstanbul Biennial which was held in 1989 had a theme named ‘Contemprary Art in Traditional Venues’. “Sol Le Witt, Sarkis, Daniel Buren, Richard Long, Jannis Kounellis and Anne and Patrick Poirer. In this second Biennial, the artists displayed their creativity in Venues ranging from the Hagia Eirene Museum to the Byzantine ‘Yerebatan’ Cistern, as well as a section of the Suleymaniye Mosque. Meanwhile, there were exhibition groups comprised of German, Austrian, Italian, Spanish, Yugoslav, Greek, Russian and Turkish artists. Some Istanbul art galleries also contrubuted to the biennial event, organizing special exhibitions on their own premises.” 3. Biennial could be realized in 1992 instead of 1991. “The reason was explained as that ‘ alimitation of historical buildings on artists was aroused as a concern and this location problem was being handled’ by Aydın Gün, the director of IKSV (İstanbul Culture and Arts Foundation) at that date.” As a result of this, 3. International İstanbul Biennial was held in 1992 with Vasıf Kortun as the curator. The participating artists have worked on a theme of ‘Producing Culturel Difference’. On this Biennial, Feshane building whish was a 19th century textile factory was used as the main exhibition place besides other traditional venues. 65 artists from 15 countries were hosted in the 3. International İstanbul Biennial. In the 4. International Biennial at 1995, “the detarmination of the participating artists was handled by a single curator Rene Block instead of different curators from different countries.” Block has stated the concept of the biennial as ‘ORIENT/ATION, the image of art in a world of paradoxes’ and invited artists who were producing art related to the theme. “He was mainly focused on artists who worked outside of theri native lands.” The 4th Biennial was held in Antrepo I, Haghia Sophia Museum and Baisilica Cictern as exhibition places with the participation of 119 artists from 47 countries. 5. International İstanbul Biennial was held in 1997 with Rosa Martinez as the curator. Martinez, after visiting İstanbul has formulated the theme of the biennial as ‘On Life, Beauty, Translation/Transfers and Other Difficulties’ reflecting his impressions. The main exhibition location was Darphane-i Amire building while (the two locations that were tried before) Haghia Sophia and Basilica Cistern; Woman Writers Library; Ataturk Airport; Haydarpaşa and Sirkeci Train Stations; Leanders Tower and Bosphorus Bridge were also used. 86 artists from 45 countries, lots of curators, critics and art professionals were hosted in this biennial. 6. International İstanbul Biennial was realized in between 1999 under the curation of Paolo Colombo. It was focused on the concept of ‘Passion and Wave’ in which personal histories and the importance of emotional investments in contemporary life were to be emphasized. 56 artists from 32 countries participated in the 6th Biennial. To contribute to the repairing and restructuring processes going on after the big earthquake catastrophy İstanbul had on August 17 right before the biennial, İstanbul Culture and Arts Foundation had the support of some artists to donate their art work to be sold in auction. This has proved the necessity of Biennial even in very negative conditions. 7. International İstanbul Biennial was curated by Yuko Hasegawa in 2001. Hasegawa has stated the biennial concept as ‘Ego Fugal: Fugue from Ego for the next emergence’. Art works of 63 artists from 22 countries were exhibited in Darphane-i Amire buildings, Basilica Cistern and Beylerbeyi Palace. Four panels related with the theme of the biennial ‘Co-Existence’, ‘Collective Consciousness’, ‘Collective Intelligence’ and ‘Common Dependency’ were held as the biennial went on. Five participating artist including Ömer Ali Kazma from Turkey were awarded with ‘UNESCO Award Supporting Art’. 8. International İstanbul Biennial had the topic of ‘Poetic Justice’ stated by the curator Dan Cameron and was held in 2003. 85 artists from 42 countries participated in this biennial where ‘the public sapaces projescts’ were carried into streets and daily life throughout different locations of the city besides closed exhibition places. On the 9. International İstanbul Biennial that took place in 2005, for the first time, a double curator system has been applied where curation process was shared by Charles Esche and Vasıf Kortun. With the partipation of 53 artists from 28 countries, 9th biennial has been a first in many issues. One and the most important of these is that non of the biennial exhibition places took place in traditional buildings of the historical peninsula any more. Instead, biennial shows have met with their audience at İstanbul Modern Karaköy as well as in different buildings which are located around İstiklal Street and Tunel. Another new try participant artists a year ago with conferences and other activities. The synergy created throughout the year has helped the biennial activities to be accepted and followed up by an increased amount of spectators. On the conculusion part of the written essay systematic classifications were done to finalize the results. At the end in appendix, for those who are interested, interviews with two Turkish curators if İstanbul Biennials (Beral Madra and Vasıf Kortun) and press releases of the biennials (provided from the İstanbul Culture and Arts Foundation) are added as extra documents.