Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İktisat Fakültesi, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2009
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: UMUT ULUKAN
Danışman: NERİMAN BERNA GÜLER
Özet:TÜRKİYE TARIMINDA YAPISAL DÖNÜŞÜM VE SÖZLEŞMELİ ÇİFTÇİLİK: BURSA ÖRNEĞİ Bu çalışmanın amacı Türkiye tarımındaki yapısal dönüşümü sözleşmeli çiftçilik özelinde incelemek ve sözleşmeli çiftçiliğin tarımsal yapıya etkilerini incelemektir. Kapitalizm tarımı farklı yollarla hakimiyeti altına almakta ve var olan yapıyı, sosyal ilişkileri dönüştürmektedir. Çalışmamızda sözleşmeli çiftçilik bu yollardan biri olarak ele alınmaktadır. Özellikle 1980 sonrası süreçte kapitalizmin dünya ölçeğinde egemenliğinin artması ve meta üretiminin her alanda yaygınlaşmasıyla tarımdaki üreticilerin bağımsız bir üretim gerçekleştirmesini neredeyse imkansızlaştırmıştır. Bu bağlamda sözleşmeli çiftçilik çalışmamızda, kapitalist ilişkilerin yayılmasını ve üreticilerin artan bir şekilde tarımsal sermayenin denetimi altına girmesini sağlayan bir üretim formu olarak değerlendirilmektedir. Araştırmada sözleşmeli çiftçiliğin Türkiye tarımına ve tarımsal üreticilere etkilerini somut olarak ortaya koyabilmek için Bursa Sultaniye Köyü’nde alan araştırması gerçekleştirilmiştir. Alan araştırmasında 32 sözleşmeli sanayi tipi domates üreticisi ile yapılandırılmış soru formu çerçevesinde yüzyüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Ayrıca salça fabrikaları yetkilileri ve diğer tarımsal kuruluşların yetkilileri ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre bu yöndeki tarımsal politikaların da etkisiyle Türkiye tarımında sözleşmeli çiftçilik yaygınlaşmaktadır. Örgütsüz durumda olan tarımsal üreticiler -özellikle küçük üreticiler- için bu süreç eşit olmayan bir ilişkiyi yansıtmakta ve bağımlı üretim ile sonuçlanmaktadır. Sözleşmeli çiftçilik ile kırsal kesimde farklılaşma hızlanmaktadır. Bir tarafta kapitalistleşme sürecinde olan büyük üreticiler diğer tarafta işçileşme veya yarı-işçileşme sürecindeki küçük üreticiler farklılaşmanın iki uç kesimlerini oluşturmaktadır. Sözleşmeli çiftçiliğin yaygınlaşmasıyla Türkiye tarımında mülksüzleşme ve işçileşmenin artacağı diğer tarafta kapitalist çiftliklerin oluşacağı öngörülebilir. ABSTRACT THE STRUCTURAL TRANSFORMATION of TURKISH AGRICULTURE and CONTRACT FARMING: THE EXAMPLE The aim of this research to examine the structural transformation of Turkish agriculture in the context of contract farming and the impact of contract farming to structure of Turkish agriculture. Capitalism can penetrate agriculture in different ways and transform structure and social relations. In this research contract farming examining one of these ways. Especially process of after the 1980’s, capitalism penetrated on the world scale while commodity production became widespread every space, farmers realize independent production almost impossible. In this context, contract farming is considering as a form of production which provides agricultural capital to dominate farmers and expands capitalist relations in agriculture. In this research, the field work was carry out in Bursa Sultaniye Region for concrete impact of contract farming to the Turkish agriculture and agriculture producer. In this field work the framework of structured questionnaire face to face interviews were carry out with 32 tomato contract farmers. Also in-depth interviews with tomato paste firms’executives and other agricultural authorities were completed. According to the field work results contract farming has been expanded. This process reflects for unorganized farmers –especially for small farmers- not only unequal relations but also depended production. The dynamics of this form of production increasing differentiation among farmers: On the one hand capitalist farmers who regularly employ wage labour and the other proletarian who has to sell their labour power in order to live. With expanding contract farming it can be foreseen that dismemberment of the land and proleterianization of peasantry tends to accelerate.