Mustafa Kemal Atatürk'ün Trakya bölgesi gezileri (1923-1938)


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Fen - Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2015

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ONUR ORHAN

Danışman: BÜLENT BAKAR

Özet:

23 Ağustos 1928 sabahı erken saatlerde Ertuğrul Yatı ile Marmara'ya açılan Gazi, aralarında İçişleri Bakanı Şükrü Kaya, Başyaver Rusuhi, Milletvekilleri Falih Rıfkı Atay, Salih Bozok gibi tanınmış kişilerin de bulunduğu yakın çevresiyle saat 11.00 gibi Tekirdağ açıklarına geldi. Gazi ve yanındakiler halkı selamladıktan sonra hükümet binasına geçtiler. Burada bir süre başöğretmen olarak ders veren Mustafa Kemal, daha sonra belediye binasına gelerek teftişlerine burada devam etti. Şehirden ayrılmadan önce Gazi Hazretleri orduevini de gezdi. Saat 15.00 civarı buradaki temaslarını tamamlayan Paşa, Ertuğrul Yatı'na çıkarak günübirlik Tekirdağ ziyaretini tamamladı. Reis-i Cumhur'un 1923 sonrası Çanakkale seyahatleri ise toplam dört tanedir. Bunlardan ilki 1 Eylül 1928 tarihlidir. 1 Eylül 1928'de Ertuğrul Yatı ile Dolmabahçe'den ayrılan Gazi Hazretleri aynı gün Çanakkale'ye vardı. Karaya çıkınca Mustafa Kemal'in ilk işi yine valilik ve belediyeye gidip yeni harflerle memurları sınav yapmak oldu. Geceyi Ertuğrul Yatı'nda geçirdikten sonra, ertesi gün olan 2 Eylül 1928'de bir Gelibolu turu yaptı. Burada donanmanın tatbikatını izleyen Gazi, aynı gece İstanbul'a döndü. Cumhur Reisi'nin bir sonraki ziyareti1933'te oldu. 14Temmuz 1933'te Ertuğrul Yatı ile Marmara'ya açılan Gazi Hazretleri'nin isteği üzerine yat Çanakkale'ye yöneldi. Aynı gün şehre gelen Gazi Ece Limanı'ndan karaya çıktı. Vali, belediye başkanı ve vilayetin önde gelen isimleriyle görüşen Paşa, temasları sonrası Yalova'ya gitmek üzere şehirden ayrıldı. 14 Nisan 1934'te Çanakkale'ye gelen Gazi'nin, bu üçüncü ziyareti oldu. O gün yanındaki askeri heyetle, askeri birlikleri denetledi, orduevinde düzenlenen baloya katıldı ve geceyi orada geçirdi. Ertesi gün Balıkesir'e gitmek üzere şehirden ayrıldı.1934 Haziranı'nda İran Şahı Rıza Pehlevi Gazi Hazretleri'nin davetlisi olarak Türkiye'ye gelmişti. Gazi ve konuğu 25 Haziran 1934'te Biga üzerinden Çanakkale'ye vardılar. Mustafa Kemal o gün misafirine Çanakkale'yi gezdirdi, savaş hatıralarını anlattı. Akşam vakti geldiğinde sahile yanaşan Gülcemal Vapuru Gazi'yi ve konuğunu alıp İstanbul'a hareket etti. Kırklareli'ne Gazi Hazretleri'nin ilk ve tek gelişi ise 20 Aralık 1930'da oldu.19 Aralık 1930 akşamı saat 21.35'te trenle İstanbul'dan yola çıkan Paşa, sabah saatlerinde Kırklareli'ne vardı. Önce Alpullu'da bulunan Cumhuriyet döneminde kurulmuş şeker fabrikasını ziyaret etti. Sonra Kırklareli'nde belediye binasına geçen Gazi burada yerel yöneticiler ve bölgenin ileri gelenleri ile görüştü. Ardından Cumhuriyet Halk Partisi'nin vilayet merkezine geldi burada partililerle buluştu. Partideki buluşma sonrası bir de Türk Ocaklarını ziyaret eden Gazi Hazretleri, gün biterken trenine geçti ve geceyi orada geçirdi. Ertesi gün, 21 Aralık 1930'da, akşam saat 17.45 civarı Trakya turunun son durağı olan Edirne'ye geldi. Paşa gelişinin ilk gününü odasında dinlenerek geçirdi. 22 Aralık'ta öğleden sonra Halk Fırkası'nın Edirne'deki merkezine gidip görüşmeler yaptı. 23 Aralık'ta Edirne'ye gelişinin üçüncü gününde, Reis-i Cumhur köy ziyaretlerinde bulundu. Sonraki gün 24 Aralık'ta vaktini okul ziyaretlerine ayırdı. 25 Aralık 1930, Gazi'nin Edirne'deki son günüydü. Paşa sabahleyin önce Edirne Türk Ocağı'nı şereflendirdi. Ardından Edirne'nin tarihi eserleri ve Selimiye Camisi'ni gezerek ziyaretini bitirdi. Böylece 20 Aralık 1930'da Kırklareli ile başlayan, 21 Aralıktan sonra 25 Aralık'a kadar Edirne ile devam eden 1930 senesindeki Trakya gezisi sona ermiş oldu. ABSTRACT Gazi set out for Marmara at August 23, 1928 with the Yatch named Ertuğrul, early in the morning. He went to Tekirdağ at 11.00 with his well known close friends such as the Ministery of Domestic Affairs Şükrü Kaya, Head of Officers Rusuhi, Members of the Turkish national Assembly Falih Rıfkı Atay, Salih Bozok. Gazi and his companies entered the State House after greeting the public. Mustafa Kemal, gave lectures as a chief instructer there, then he continued with his isnpections by going to City Hall. Gazi execellency visited Army Staff House before leaving town. After completing his establishment of contacts round 15.00, he went to Tekirdağ with the Yatch named Ertuğrul and finished his trip in a day. President of the rebuplic totally has four Çanakkale trips after 1923. First one was at September 1, 1928.Gazi excellency went to Çanakkale at September 1, 1928 after leaving Dolmabahçe with his Yatch named Ertuğrul on the same day. When he landed, his first job was to go to Governer's Office and City Hallto examine the employees with the new latters of the alphabet. After spending the night at the Yatch called Ertuğrul, he had a Gelibolu tour next day which is September 2, 1928. After naval forces operations, he returned to İstanbul. President of the rebuplic's other trip was at 1933. Then he put out to Marmara with his Yacht name Ertuğrul at July 14, 1933. Gazi who arrived at the city on the same day, debarked at Gazi Ece seaport. The general who visited the Governor, Mayor and important people in the prefecture, leaved city to go to Yalova after his contacts. Gazi came to Çanakkale at April 14, 1934 and this was accepted as his third visit. He went to check the platoon with his military mission. He went to the ball which was organized armystaff house and stayed there at night. Next day he leaved the city to go to Balıkesir. Gazi invited Iran’s Shah to Turkey at June 1934. Gazi and his guest landed Çanakkale to pass by Biga at June25, 1934. This day, Mustafa Kemal showed his guest around Çanakkale and told his war souvenirs. In the evening, Gazi and his guest moved to İstanbul with a boat which is called as Gülcemal. Gazi’s the first and only trip to Kırklareli was at December20, 1930. The general left Istanbul at the night of December 19, 1930 at 21:35 and arrived at Kırklareli in the morning. Firstly, he visited the sugar factory at Alpullu which was incorporated at the Republican Era. Later, Gazi who went to the Town Hall, talked with the local managers and the notables of the area. Then he came to the prefecture of Republican People’s Party and met the members of the party. Gazi visited the Turkish pits after the meeting at the party. He went to his train when the days was dawning and spent the night there. Next day, Gazi came to Edirne round 17.45 pm which was the last break of Trakya tour at December 21, 1930. The general spent his first day of arrival in his room resting. At December 22, he went to CHF center at Edirne after midday and had meetings. The President had visits to villages at 23 December which was his third day of arrival at Edirne. Next day, he visited schools at December 24. December 25, 1930 was the last day of Gazi at Edirne. The general firstly honored Edirne Turk Ocakları in the morning. Then he finished his visit after going to Selimiye mosque and seeing historical works of art. Thus, he finished his Trakya tour at 1930 by starting with Kırklareli at December 20, 1930 and continuing with Edirne after December 21 to 25.