Nikolay İvanoviç Aşmarin’in Kazan, Simbirsk ve Ufa vilayetlerinden derlediği Çuvaşça Türkü ve maniler (inceleme-metin-çeviri yazı-dizin)


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2017

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Tuğba Balcı

Danışman: ERDAL ŞAHİN

Özet:

Türkü insanların duygu, düşünce ve hayallerini anlatan, toplumda iz bırakan olayları dile getiren; gelenek, görenek, örf ve adetlerini yansıtan ezgili halk edebiyatı ürünüdür. Çalışmada N. İ. Aşmarin’in Çuvaşistan toprakları dışında; Kazan, Simbirsk ve Ufa vilayetlerinde yaşayan Çuvaşlardan derlediği 200 türkü ele alınmıştır. Bu türküler, Çuvaş halkının duygularını, düşüncelerini, tarihî olaylar karşısındaki tutumlarını, çeşitli milletlerle etkileşimlerini, geleneklerini, göreneklerini, sosyal yaşamlarını, pek çok kültürel özelliklerini yansıtmaları açılarından önemlidirler. Teze konu olan türküler, ayrıca Çuvaşistan toprakları dışındaki Çuvaşların ağız özelliklerini göstermeleri açısından da değerlidirler. Çalışmada Çuvaşça türkülerin yazı çevirimleri, Türkiye Türkçesine aktarmaları ve dil bilgisel dizini yapılmıştır. İnceleme bölümünde türküler ağız özellikleri bakımından değerlendirilmiştir. Çalışma bu yönleriyle halk bilimi, betik bilimi ve dil bilimi bilim dallarıyla ilgilidir ve bu bilim dallarına kaynaklık teşkil eder. Anahtar Kelimeler: N. İ. Aşmarin, Çuvaş Türkçesi, Çuvaş Ağızları, Aşağı (Anatri) ağız, Yukarı (Viryal) ağız, yurĭ (türkü). ABSTRACT Folk song which expresses people's feelings, thoughts and dreams reveals the events that are crucial for the society and it is melodious folk literature type that reflects customs and traditions. In this study, 200 folk song that were compiled by Chuvashs living in Kazan, Simbir and Ufa besides N. İ. Aşmarin's. Those folk songs are significant because they reflect Cuvash people’s feelings, thouphts, social lives and cultures. Folk songs mentioned in this study are also important since they show individuals of Chuvash's dialects living awey from Chuvashia. In this study, there are folk songs translations, translations to Turkish and grammar. Folk songs are evaluated in terms of dialects in examination part. This study is related to folk science, philology and linguistics and a resource for these sciences. Keywords: N. I. Aşmarin, Chuvash Turkish, Chuvash Dialects, Down (Anatri) dialect, Upper (Viryal) dialect, yurĭ (folk song).